Ызбекистон республикаси бош

A S O S I Y Q I S M
1. Odam savdosi-global xavf.
Bugungi kunga kelib asrimizning jiddiy muammosiga aylangan odam savdosiga qarshi kurash xalqaro, mintaqaviy, kip va ikki tomonlama munosabatlarni talab etmoqda. SHozirga qadar jinoyatchilikninг ushbu turiga qarshi kurashish va uning oldini olish maqsadida Birlashgan Millatlar Tashkilotining bir qator xalqaro tavsiyaviy va majburiy xarakterga ega shujjatlari qabul qilingan bilib, ular doirasida ushbu xavfga qarshi dunyo miqyosida tegishli chora-tadbirlar kirilmoqda.

"Odam savdosiga va uchinchi shaxslar tomonidan tanfurushlikdan foydalanishga qarshi kurash to`g’risida"gi konventsiya (1949), "qullik va qul savdosini, qullikka ixshash institutlar va odatlarni bekor qilish to`g’risida"gi qishimcha konventsiya (1956), "Transmilliy uyushgan jinoyatchilikka qarshi kuраш shaqida"gi konventsiyani tildiruvchi "Odamlar, ayniqsa, ayollar va bolalar savdosini tixtatish, oldini olish va uning uchun jazo to`g’risida"gi bayonnoma (2000) bu borada dasturiy shujjat vazifasini itamoqda.

Odam savdosiga qarshi kurashish yuzasidan davlatlararo shamkorlikni kuchaytirish maqsadida 2005 yili MDSH doirasida "Odam savdosiga qarshi kurashish soshasida shamkorlikni kuchaytirish to`g’risida"gi kelishuv, 2006 yilda sakkiz a`zo mamlakat doirasida "Odam savdosiga qarshi kurashning 2007-2010 yillarga miljallangan dasturi" qabul qilingan edi.

Biroq, dunyo biylab shuncha keng qamrovli faoliyat, tegishli targ’ibot-tashviqot olib borilishiga qaramay, shar yili millionlab insonlar "zamonaviy qullik", ya`ni odam savdosi qurboniga aylanmoqda. Ular orasida ayollar, keksa fuqarolar, shatto bolalar bor. Ushbu jinoyatning rivojlanishiga turtki bilayotgan asosiy omillardan biri odamlarning chet elga borish va ishga joylashish shaqida etarli ma`lumotga ega emasligidir. Achinarlisi, izga davlat, begona bir mushitga tushib qolganlar mimay daromad ilinjida og’ir jismoniy meshnatga yollanmoqda, ayollar esa tuban va fashsh ishlarga majbur etilmoqda.

BMT ma`lumotiga kira, dunyoda shar yili taxminan 2 million 700 ming kishi odam savdosining qurboniga aylanmoqda. Xalqaro ekspertlarning basholashicha, ushbu jinoyatchilik natijasida olinayotgan yillik daromad miqdori 7 milliard AqSH dollaridan oshib ketgan. Tashvishlanarlisi, odam savdosi jinoyatidan jabrlanganlarning 80 foizi ayol va bolalardir. SHar yili dunyo biyicha 600-800 ming nafar ayol va bolalar aldov yili bilan xorijiy mamlakatlarga olib ketilib, sotib yuborilmoqda.

Odam savdosiga qarshi kurashish borasida xalqaro va mintaqaviy doirada amalga oshirilayotgaн sa`y-sharakatlarga qaramay, ushbu muammo dolzarbligicha qolayotir. Buning asosiy sabablaridan biri shuki, kipgina mamlakatlar milliy qonunchiligida xalqaro miqyosdagi normativ-shuquqiy shujjatlar turlicha talqin qilinayotir. Bu esa soshada yagona yondashuv mavjud emasligidan dalolat beradi. SHunga ixshash muammolar davlatlar orasida tuzilayotgan ikki va kip tomonlama kelishuvlarda shaм kizga tashlanmoqda.

Xalqaro ekspertlarning fikricha, odam savdosi inson qadr-qimmatiga tashdid solayotgan uyushgaн jinoyatchilik kirinishlaridan bilib, unga qarshi kurashish uchun asholi odam savdosi qanday ayanchlи oqibatlarga olib kelayotganini bilishi, bugungi vaziyat shaqida aniq tasavvurga ega bilishi kerak.