Ызбекистон Республикаси Олий ва Ырта махсус Таълим Вазирлиги

Masalan:

25

n
589

Lekin to’ғridan - to’ғri havo va suyuqlik chegarasida tushish ёki sinish burchagini o’lchash noqulay. Refraktometrlarda suyuqlik va ichki chegarasida tushish va sinish burchagi - to’la kaytish usulidan foydalanib o’lchanadi.
Sindirish ko’rsatkichi bilan moddaning zichligi (d) orasida (simbat) boғlanish mavjud. Moddaning zichligi oshishi bilan sindirish ko’rsatkichini qiymati ham oshadi.

f_(n) = rd
r-proporsionallik koefficienti solishtirma refrakciya deyiladi.
r-ning moddaning molekulyar oғirligiga ko’paytmasi molekulyar (molyar) refrakciya deyiladi.
R =   r
Refrakciyaning Hisoblashda Lorenc - Lorentcning nazariy formulasi keltirilgan
n ²  1 
^{R } n ²  2^{ d}
n – sindirish ko’rsatkich μ - molyar massa
d – zichlik
Molyar refrakciyani Hisoblash uchun bir hil haroratda moddaning zichligi va sindirgich ko’rsatkichi o’lchanib yuqoridagi formulaga quyib Hisoblanadi.
Molyar refrakciya additiv hossaga ega bo’lib, molekuladagi atomlar refrakciyasining yiғindisiga teng.
Masalan: R_CCl = R_C + 4R_Cl = 2,42 + 4  5,97 = 26,36
Atom refrakciya har bir element uchun aniqlangan (mahsus ma`lumotnomalarga keltirilgan). Tajriba yo’li bilan Hisoblangan molyar refrakciya qiymati bilan nazariy Hisoblangan refrakciya qiymat solishtirilib, yangi aniqlangan modda formulasi to’ғrisida hulosa qilinadi. Demak, molyar refrakciya moddalarning tarkibini indentifikaciyalashda, ayniqsa, ahamiyatli.
Refraktometrik analiz usuli oziq-ovqat sanoatida (ёғ, asal, kofe) moddalarni tozaligini aniqlashda foydalaniladi.
Bu usul eng oddiy instrumental analiz usuli bo’lib, analiz uchun oz modda miqdori talab qilinib, tez va oson bajariladi.

6.