Ызбекистон Республикаси Олий ва Ырта махсус Таълим Вазирлиги

Standart taqqoslash usuli. Bu usulda ε -const va l-const bo’lganda standart va noma`lum eritmalarning optik zichliklari o’lchanib,

A_ст =   l  C_ст A_х =   l  C_х
tenglama tenglashtirib o’zgarmas qiymatlar tashlab yuboriladi,

^АСТ
_ ^ССТ


bundan
_{С } А_Х  С_m

C

Х
^АХ ^СХ CT
Analiz qilinaёtgan eritma suyultirish usuli bilan tayёrlangan bo’lsa, modda miqdorini gramm ёki mg. da ifodalanadi.
g_x = C_x  V₀  V_K / V_a
g_x - aniqlanuvchi modda miqdori, mg.
V₀ - optik zichligi o’lchanaёtgan rangli eritma hajmi, ml.
V_K - analiz qilinaёtgan eritmaning umumiy hajmi (o’lchov kolbasi hajmi),
ml.

V_a (alikvot) - rangli eritma tayёrlash uchun olingan eritma hajmi, ml.

5. Refraktometrik analiz usuli.

Refraktometrik analiz usuli analiz qilinadigan moddalarning nur sindirish ko’rsatgichining o’lchanishiga asoslangan. Har qanday toza modda ma`lum bir nur sindirish ko’rsatgichiga ega. Nur sindirish ko’rsatgichini qiymatiga qarab, moddalarning tozalik darajasi aniqlanadi.
Ёruғlik yo’nalishining bir muhitdan ikkinchi muhitga o’tishida o’zgarishi ёruғlikning sinishi ёki refrakciyasi deyiladi. Moddalarning

sindirish ko’rsatkichini o’lchaydigan asboblar refraktometrlar deb, analiz usuliga esa refraktometrik analiz usuli deyiladi.

Ёruғlik nuri ikki shaffof muhit sirt fazasida to’shaёtganda bir qismi qaytadi, bir qismi ikkinchi muhitda tarqaladi (sinadi).
Ёruғlikning ikkinchi muhitda tarqalishi ёruғlikning sinish qonunlariga bo’ysunadi (fizika kursidan ma`lum).

1. 
   Tushuvchi nur, singan nur va muhitlar chegarasidagi nurning tushish nuqtasiga tushirilgan perpendikulyar bir tekislikda ёtadi.
   
2. 
   Nurlarning tushish burchagi sinusi (sinα₁) ning nurni sinish burchagi sinusi (sinα₂) ga bo’lgan nisbati berilgan muhitlar uchun o’zgarmas miqdor bo’lib, ikkinchi muhitning birinchi muhitga nisbatan sindirish ko’rsatkichi (n) deyiladi.
   

_{n } sin ₁
² sin  ₂
(1)

Standart sharoitda moddalarning vakuumga nisbatan olingan sindirish ko’rsatkichi, absolyut sindirish ko’rsatkich deyiladi.

_{n   } ^{sin }вакуум
(2)

2 абс


sin  ₂

_{n   } ^{sin }вакуум