Ызбекистон Республикаси Олий ва Ырта махсус Таълим Вазирлиги

Potensiometrik usulda qo’llaniladigan asosiy tushunchalar

Elektrod – eritma bilan o’zining sirt chegarasida elektronlar ёki ionlar almashinuvi natijasida potensiallar farqi yuzaga keladigan eritma va unga tushirilgan metall plastinkadan iborat elektrokimyoviy sistemadir.
Eng oddiy elektrod - ruh sulfat tuzi eritmasiga tushirilgan ruh plastinkasidir. Bunda eritmaga tushirilgan ruh plastinka "aktiv metall" bo’lgani uchun eriy boshlaydi, ya`ni oksidlanadi.
Natijada plastinka sirtida elektronlar qoladi, eritmaga esa ruh ionlar Zn<sup>2+</sup>+ o’tadi. Plastinka sirti manfiy zaryadlanadi, plastinkaning sirtiga tegib turgan eritma musbat zaryadlanadi, ya`ni eritma bilan plastinka (o’rtasida) sirt chegarasida qo’sh elektr qavat hosil bo’ladi. Qo’sh elektr qavatda potensiallar farqi yuzaga keladi va bu elektrod potensiali deb aytiladi.
Elektrodda yuzaga keladigan potensial Nerst tenglamasi

Е  Е
0
Zn / Zn
_ 2,3 RT _{lg C} nF


_Zn2

bilan ifodalanadi. Har bir elektrod uchun yuqoridagi singari elektrod potensialini Hisoblash formulalari mavjud.
Elektrodlar ularda boradigan elektrokimyoviy reakciyaning mehanizmiga va ishlatish maqsadiga ko’ra bir necha turli bo’ladi.
Birinchi tur elektrodlar – elektrod potensiali eritmadagi potensial hosil qiluvchi ionning konsentratsiyasiga boғliq bo’lgan elektrodlar. Bu elektrodlar eritmada o’z ionlariga nisbatan qaytar ishlaydigan, eritmaga tushirilgan metall plastinkalardir. Birinchi tur elektrodlarga misollar: Kumush elektrodi AgNO₃ eritmasiga tushirilgan Ag plastinkasi (Ag/AgNO₃); Mis elektrodi CuSO₄ eritmasiga tushirilgan Cu plastinkasi (Cu/CuSO₄); vodorod elektrodi, hingidron elektrodi, shisha elektrodi va hokazolar. Bu elektrodlar ishlatilish maqsadiga ko’ra indikator elektrodlar deyiladi.
Shu elektrodlardan ayrimlari bilan yaєindan tanishib chiqaylik.