Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

 

3 

K I R I SH 

 

 

Yoshlarga  chuqur  ilm  berish,  ularning  qobiliyatini  har  tomonlama  o’stirish 

mustaqil O’zbekistonimiz kelajagi hamda ravnaqi uchun iqtidorli yoshlarni tarbiyalab 

etishtirish, sharafli va ayni bir vaqtida yuksak maqsad yo’lida qilinadigan xizmatdir. 

 

Bularning  hammasi  umumta’lim  tizimida  ta’limni  yanada  takomillashtirishni, 

o’quv dasturlarini qaytadan ko’rib chiqish va hozirgi o’quvchilarga javob beradigan 

darajaga  keltirishni  taqazo  etmoqda.  Respublika  Oliy  Majlisi  sessiyasida  qabul 

qilingan.  «Kadrlar  tayyorlashning  Milliy  Dasturi»  va  Vazirlar  Maxkamasining 

«Uzluksiz ta’lim tizimini yanada takomillashtirish tug’risida» 1998 yil 5 yanvardagi 

qarori yuqorida qayd qilingan barcha dolzarb masalalarni qamrab olgan. 

  Odam—individ  tug’ilishi  bilan  o’zida  insoniy,  shaxsiy  xislatlarni  shakllantira 

boshlaydi.  Ikki  va  undan  ortq  insonlar  bilan  munosabatda,  muloqotda  bo’lgan  har 

qanday odamda shaxsiy xislatlar paydo bo’ladi. Demak, har bir tug’ilgan inson individi 

—  odam  Shaxsiy  xislatlarga  ega  bo’lgan  inson  endi  shaxsga  aylana  boshlaydi  va 

aylanadi  ham.  Shaxslar  odamlar  taqdirini  o’zgartira  olish  doirasiga,  hajmiga  qarab 

oddiy va buyuk shaxslarga bo’linadi. 

Shaxsning  kamolotga  erishish  ya’ni  rivojlanish  jarayoni  murakkab  jarayon  bo’lib 

shaxsning  ichki  ta’siri  va  shaxsga  ta’sir  etuvchi  tashqi  omillar  inson  tomonidan 

boshqarilishi  mumkin  va  unga  umuman  bog’liq  bo’lmasligi  mumkin.  Bu  jarayonda 

boshlang’ich  sinf  o’quvchilarida  idrok  jarayonini  rivojlantirish  muhim  ahamiyat  kasb 

etadi.  Idrok  —  mazkur  muddatda  sezgi  organlariga  ularning  bevosita  ta’sir  etishi 

davomidagi bir butun hodisalar (o’ziga hosliklarning majmuaviy muvofih kelishligi) 

yoki narsalarning inson ongida aks etishidir. 

Idrokning predmetliligi ob’ektivlashtirish hodisasi deb atalmish hodisada,ya’ni tashqi 

dunyodan  olinadigan  axborotning  o’sha  dunyoga  mansubligida  ifoda  etiladi. 

Idrokning  predmetligida  tuyish  va  harakat  sezgilari  hal  qiluvchi  rol  o’ynaydi. 

Harakatlar  ishtirok  etmagan  taqdirda  bizning  idrokimiz  ham  predmetlilik  belgisiga, 

ya’ni tashqi dunyo ob’ektlariga mansublikka ega bo’la olmasdi. Bu borada  psixolog 

olimlardan  V.M.Gomezo,  A.Volkov,  F.N.Gonabolin,  V.Karimova,  A.V.  Petrovskiy, 

K.K.  Platonov,  M.V.Vohidov,  G.  Ignatev,  R,S.Nemovlar  tadqiqot  ishlarini  olib 

---

 

 

4 

borishgan bo’lsa pedagog olimlardan H.Abdukarimov,Yu.A.Ahrorov, M.O.Ashurov, 

L.I.Bushueva, 

M.M.Lisina, 

A.V.Mudrik, 

N.N.Obozov, 

N.E.Shurkova,Sh.Qurbonov,E.Seytxalilov,R.Axliddinov,M.Quronov,B.Raximov, 

P.Xolmatovlar  maktabda  o’quvchilarda  idrok  jarayonini  rivojlantirishning  usullari 

haqida o’z fikrlarini bildirishgan. 

 

Hozirgi  paytda  uquvchilar  yanada  mukammal  bilim  olishlari  uchun 

o’quvchilarga boshlang’ich sinfda borliqni to’g’ri anglash, idrok qilishga o’rgatiladi. 

Yosh bolalar borliqni to’g’ri anglash, idrok qilishga juda qiziqishadi. Shu sababli biz, 

bo’lajak  o’qituvchilar,  yosh  bolalarga  borliqni  to’g’ri  anglash,  idrok  qilishni 

o’rgatishda ularning ijtimoiy ongiini rivojlantirishga katta e’tibor qaratishimiz shart. 

Bu muammoning dolzarbligi, nazariy – pedagogik va amaliy holatidan kelib chiqib, 

biz  bitiruv  malakaviy  ishimizning  mavzusini    «O’smirlarda  irodaviy  xislatlar