Муомала харажатлари, асосан мутлақ суммада ўрганилади. Шунингдек, нисбий даражаси ва ўзгаришларига ҳам катта аҳамият берилади. Бу таркиб харажатларнинг товар айланишига бўлган нисбий даражаси орқали аниқланади. Таҳлилнинг бу борадаги вазифаси-муомала харажатларини фақат ўзгаришини эмас, балки бу ўзгаришларга таъсир этувчи сабабларга ҳам баҳо беришга қаратилган.
Муомала харажатларининг ҳақиқий ҳажми ва унинг режадан ёки ўтган йилларга нисбатан фарқланиши, аввало, товар айланиши ҳажмининг ўзгариши билан боғлиқ бўлади. Яъни товар айланиши ҳажми ошса муомала харажатлари ҳам ошади, камайса улар ҳам камаяди. Бу ерда харажатларни ўзгарувчан ва доимий турларга ажратилишига эътибор қаратилмоғи лозим.
Бунда ўзгарувчан ва доимий харажатларнинг тўғри тартибланиши ва уларнинг товар айланиши ҳажмининг ўзгаришига мувофиқ ўзгаришларини белгилашга аҳамият берилади. Таҳлилда бу чегаравийлик ўзгариши ва бунга таъсир этувчи бирликларни ўрганиш ҳам муҳим ҳисобланади.
Муомала харажатлари режасининг бажарилиши ва ўзгаришини қуйидаги мисолда кўрамиз.
15-жадвал
Муомала харажатлари ва уларнинг ўзгаришининг таҳлили
Кўрсаткичлар
|
Режа
|
Ҳақиқатда
|
Фарқи
|
Бажар.%
|
Товар айла-ниши, минг сўм
|
326700
|
320150
|
-6550
|
98,0
|
Муомала ҳара-жатлари, минг сўм
|
86575,5
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
