J izzax politexnika instituti «iqtisodiyot va menejment» kafedrasi «iqtisodiyot nazariyasi» fanidan
-mavzu KLASSIK DAVRGACHA BO’LGAN QADIMGI IQTISODIY TA’LIMOTLAR
«IQTISODIYOT VA MENEJMENT» maruza matni
- Bu sahifa navigatsiya:
- Qadimgi Xitoy iqtisodiy g’oyalari Qadimgi Gretsiyadagi iqtisodiy fikrlar
- «Mesopotamiya»
- Ko’xna Bobil iqtisodiy fikrlari.
- Eshnun Podshohi qonunlari (m.o. XX asr.) va Xammurapi qonunlari (m.o. XVIII asr.)
| 3-mavzu
|
|
KLASSIK DAVRGACHA BO’LGAN QADIMGI IQTISODIY TA’LIMOTLAR |
Qadimgi Sharqdagi iqtisodiy fikrlar
«Avesto»dagi iqtisodiy fikrlar.
«Artxashastra» ta’limoti.
Qadimgi Xitoy iqtisodiy g’oyalari
Qadimgi Gretsiyadagi iqtisodiy fikrlar
Kishilik jamiyatining dastlabki davrlaridan boshlab xo’jalik yuritish to’g’risida u yoki bu ko’rinishdagi iqtisodiy fikrlar amal qilib kelgan. Lekin o’sha paytdagi iqtisodiy fikrlar to’g’risidagi ma’lumotlar bizning davrimizga etib kelmagan. Chunki ularni avlodlardan-avlodlarga, asrlardan-asrlarga olib o’tuvchi vosita – yozuv bo’lmagan. Yozuv qachon paydo bo’lgan? Yozuv bundan olti ming yil avval, miloddan to’rt ming yil oldin o’sha davrning madaniyat o’chog’i hisoblangan Mesopotamiyada ijod qilindi. Qadimgi grek tarixchilari hozirgi Iroqdagi Dajla va Frot daryolarning oralig’idagi joylarni «Mesopotamiya» deb atagan.
Bu grekcha so’z bo’lib, «ikki daryo oralig’i» ma’nosini bildiradi. Dajla va Frot daryolari hozirgi Turkiya chegarasidan boshlanib, sharq tomon oqib Fors ko’rfaziga quyiladi. Bu ikki daryo atrofidagi joylarning tuprog’i unumdor, suvi ko’p bo’lib, qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishiga juda qo’l kelardi.
Ko’xna Bobil iqtisodiy fikrlari. Qadimgi Sharqda ancha rivojlangan davlatlardan biri Bobil bo’lgan. Unda xususiy mulkchilik va tovar-pul munosabatlari nisbatan tez rivojlana boshladi. Jamiyatdagi kishilar borgan sari ko’proq tovar ayirboshlashga jalb qilinardi. Ularning ba’zilari sudxo’rlar to’riga ilinib, xonavayron bo’ldi va qullarga aylandi. To’la huquqli bo’lmagan (qaram) kishilar qatlamining ancha ko’chayib borishi vujudga kela boshladi. Harbiylar va soliq to’lovchilardan ajralib qolishga olib keluvchi bunday jarayon davlatni zaiflashtirgan. Jamiyatdagi erkin kishilarni sudxo’rlardan himoya qilish maqsadida (ularning mulkini himoya qilish, savdo, ijara va boshqa shartlarini qonuniy ravishda rasmiylashtirish) xususiy, huquqiy munosabatlarni davlat tomonidan tartibga solinishi zaruriyati kuchaydi. Davlat bu vazifalarni qonunchilik yo’li bilan hal qilishga uringan. Bu borada iqtisodiy fikrlar nuqtai nazardan Eshnun Podshohi qonunlari (m.o. XX asr.) va Xammurapi qonunlari (m.o. XVIII asr.) ancha diqqatga sazovor.
Download 0.58 Mb.
Do'stlaringiz bilan baham:
