J: Mox tárizlilerdiñ dùnyas jùzi boyinsha 5 miñday tùri, Ğmda terrritoriyasinda 1500 dey tùrleri tarqalģan. Kòpshilik wàkilleri arqa yarim sharda, tawlarda, tropikaliq ellerde, yaģniy iģalliq jetkilikli orinlarda keñ tarqalģan

Trombotsitlar. Har xil shakldagi mayda qon palstinkalaridir. 1 mm³ qonda taxminan 200-400 ming trombotsit bo'ladi. Trombotsitlar tarkibida qonning ivishida ishtirok etadigan modda - trombokinaza bor. Trombotsitlar o'rta hisobda 8-11 kun yashaydi.

53. Ózbekistanda biologiyaniñ rawajlanıwı
Oʻzbekistonda 20-asrning 1-yarmida olib borilgan ilmiy tadqiqot ishlari asosan oʻsimlik va hayvonot dunyosi resurslarini oʻrganish va ulardan samarali foydalanish hamda atrof muhitni muhofaza qilish bilan bogʻliq. Botanika sohasida yaylovlarning fitomeliorativ holatini yaxshilash, texnika ekinlari va suv oʻtlarini oʻstirish usullari ishlab chiqildi; oʻsimliklarning geoekologik tasnifi, iyerarxik sxemasi taklif etildi; oʻsimliklarning ekstremal sharoitga moslanish xususiyatlari ochib berildi (Zokirov, J. K. Saidov, P. A. Baranov, V. A. Burigin, A. M. Muzaffarov, P. K Zokirovva b.); gʻoʻzaning ekologik, anatomomorfologik va genetik xususiyatlarini oʻrganish sohasida bir qancha ishlar amalga oshirildi (S. X. Yoʻldoshev, A. I. Imomaliyev, S. S Sodiqov va boshqalar). Mikrobiologik yoʻl bilan oqova suvlarni tozalash, maʼdanlarni ajratib olish, qishloq xoʻjaligi chiqindilaridan yemxashak tayyorlash, fiziologik faol moddalarni ajratib olish, oʻsimliklarning vilt va virus kasalliklariga qarshi kurash asoslari yaratildi (M. I. Mavloniy, A. F. Xolmurodov, S. A. Asqarova va boshqalar). Ekologikfaunistik ishlar teriologiya, ornitologiya, gerpetologiya, gidrobiologiya, entomologiya, parazitologiya va zoologiyaning boshqa sohalarida keng miqyosda amalga oshirildi (T. 3. Zohidov, D. N. Kashkarov, A. M. Muhammadiyev, S. N. Alimuhamedov, V. V. Yaxontov, R. O. Olimjonov, A. T. Toʻlaganov, M. A. Sultonov, J. A. Azimov va boshqalar). 20-asrning ikkinchi yarmida ayniqsa soʻnggi yillarda biologiyaning biokimyo, genetika, molekulyar biologiya, biotexnologiya, biofizika va ekologiya sohalarida bir qancha muhim ishlar amalga oshirildi. Tireoid gormonlarning taʼsiri mexanizmi aniqlandi (Yo. X. Toʻraqulov, T. S. Soatov). Biologik membranalarning tuzilishi, hayvonlar toksikologiyasi va biokimyosi, ionlantiruvchi nurlar, defoliantlarning taʼsir mexanizmi va ionlarni membrana orqali transporta muammolarini yechishda ham bir kator muvaffaqiyatlar qoʻlga kiritiddi (A. P. Ibragimov, J. H. Hamidov, A. Q. Qosimov). Gʻoʻzada genetik belgilarning irsiylanish mexanizmi ishlab chiqildi (J. A. Musayev, O. J. Jalilov, A. A. Abdullayev, N. N. Nazirov, A. A. Abdukarimov). Gen va hujayra injeneriyasining rivojlanishi insulin, interferon va oʻstiruvchi gormonlarni olish imkonini berdi (B. O. Toshmuhamedov, A. A. Abdukarimov, M. M. Rahimov, A. I. Gagelgans va boshqalar). Biologiyaga oid tadqiqotlar Oʻzbekiston Fanlar akademiyasining Botanika, Zoologiya, Mikrobiologiya, Genetika, Fiziologiya va biofizika, Biokimyo institutlarida, shuningdek oliy oʻquv yurtlarida olib borilmoqda.

54. Tábiy tańlanıw evolyutsiyanıń tiykarǵı faktorı
Tirishilik ushin gúreste paydali belgi, qásiyetlerge iye organizmlerdiń tirishilik etiwi, sonday belgi, qásiyetlerge iye bolmaǵanlariniń nabit boliwin Darvin tábiyiy tańlaw dep atadi. Eger jasalma tan’lawdi insan alip barsa, tábiyiy tan’lawdi tábiyat basqaradi. Jasalma tańlawdi ótkeriwde insan bárqulla óz máplerin gózleydi. Sol sebepli jasalma tańlaw sebepli alinǵan sort hám porodalarda adam ushin paydali belgi-qásiyetler jaqsi rawajlanǵan boladi.Tábiyiy tańlawda bolsa insan mápi emes, bálki organizm mápleri birinshi orinda turadi. Buniń aqibetinde organizm ushin paydali belgi qásiyetler áwladtan- áwladqa tábiyiy tańlaw sebepli óte baslaydi. Bunday násillik ózgeriwge organizmler basqa organizmler menen shaǵilisiwi sebepli sani kóbeyip baradi. Tirishilik ushin gúreske beyimlesken organizmler beyimlespegen organizmlerge qaraǵanda az nabit boladi. Bul bolsa óz-ózinen tábiyiy tańlaw, organizmniń ortaliqqa beyimlesiwinde jańa populyatsiya, túrlerdiń kelip shiǵiwinda tiykarǵi faktor ekenliginen derek beredi.
Tábiyiy tańlawdiń formalari. Sirtqi ortaliqtiń derlik ózgermeytuǵin ortasha jaǵdayinda, ata-tekleriniń belgileri ózgermegen individlerdiń saqlanip qaliwi, ózgergenleriniń bolsa joq bolip ketiwi, turaqlastiriwshi tańlaw delinedi.
Ortaliq jaǵdayiniń kóp yamasa az dárejede turaqliliǵi nátiyjesinde bir túrge tiyisli individler arasinda tábiyiy tańlaw individlerge tán belgi-qásiyetleige iye bolǵan, yaǵniy sol jaǵdayǵa bolǵan individlerdi qirip jiberedi. Soniń aqibetinde, misali, áyyemgi pánje qanatli balıqlardan latimeriya, jer bawırlawshılardan gatteriya, sút emiziwshi haywanlardıń máyek tuwip kóbeyetuǵinlari, sondayaq qaltali túrleri, ashiq tuqimli ósimliklerden — ginkgo biloba, bir neshe million jillar dawaminda derlik ózgermegen túrde saqlanip kelmekte.Turaqlastiriwshi tańlaw tásiri adamlarda da ushiraydi. Sonliqtan, normal adamlar kletkasinda 44 autosoma hám 2 jinis xromosoma ushiraydi. Eger adamniń tuqimlanǵan máyek kletkasinda 44 autsoma hám Y xromosoma bolsa, basqasha aytqanda X jinis xromosoma jetispese, bunday jaǵdayda hámle ana ishinde 2—3 aydan soń rawajlanbay qaladi hám hayallarda tábiyiy ish taslaw júz beredi.