J: Mox tárizlilerdiñ dùnyas jùzi boyinsha 5 miñday tùri, Ğmda terrritoriyasinda 1500 dey tùrleri tarqalģan. Kòpshilik wàkilleri arqa yarim sharda, tawlarda, tropikaliq ellerde, yaģniy iģalliq jetkilikli orinlarda keñ tarqalģan

Awız boslıǵı (cavum oris) as sińiriw kanalınıń baslanǵısh bólimi esaplanadı. Bul boslıq aldı hám qaptal tárepinen erinler hám urtlar menen joqarıdan tańlay menen tómeninen awız boslıǵınıń túbi menen shegaralanǵan. Arqa tárepeinde awız boslıǵınıń diywalı joq. Bul tárepte jutqınshaq penen tutasadı. Tiller hám qızıl iyekler (desna) awız boslıǵın awız dálizine hám haqıyqıy awız boslıǵına ajıratıp turadı.
Til (lingua) - awqattı mexanikalıq jaqtan islewde hám sóylew qubılısında qatnasatuǵın bulshıq etli organ. Til tiykarınan bulshıq etten ibarat. Til sliz perde menen qaplanǵan. Tildiń orta bólimi (denesi) aldınǵı tárepi ushlı bolıp (ushı) arqa táreptegi bólimi bolsa tamırı delinedi. Tildiń ústingi qabatı maqpaldi esletip túkli boladı. Eger tildiń sliz qabatına itibar berip qaralsa ústingi tárepinde iyne tárizli jińishke kóp sanlı túklerdi kóriwge boladı, hám ol jip tárizli sorıǵıshlar dep ataladı. Jip tárizli sorıǵıshlardıń arasında nuqta kórinisindegi zamarrıq tárizli sorıǵıshlar jaylasqan. Tildiń tamır bóliminde sheti girtiklengen 7-12 dana tárizli sorıǵıshlar boladı. Tildi qaptal tárepinen qaralsa, kitaptı qaptal tárepten qaraǵandı esletedi, buǵan qaǵaz tárizli sorıǵıshlar delinedi. Tildiń sorıǵıshlarında dám biliw. Awrıwdı seziwshi hám taktil retseptorlar jaylasqan.
Jutqınshaq bulshıq etli gewek organ bolıp, murın, kómekey hám awız boslıqlarınıń arqasında jaylasqan. Jutqınshaq joqarıda gelle tiykarınıń súyeklerine jabısadı, tómende bolsa qızıl óńeshke ótedi. Jutqınshaq boslıǵınıń úsh: murın, awız hám kómekey bólimleri bar. Jutqınshaqtıń murınǵa qaraǵan bólimi murın boslıǵına, awız táreptegi bólimi awız boslıǵına tutasadı. Jutqınshaq boslıǵınıń kómekey bólimi qızıl óńeshke hám kómekey boslıǵına dám etedi. Jutqınshaq boslıǵı murın boslıǵı menen awız boslıǵınıń ortasında, sonday-aq qızıl óńesh penen kómekey ortasında bolǵanlıǵı ushın, dem alıw jolları menen as-sińiriw jollarınıń jutqınshaqta kesisiwi óz -ózinen tusinikli. Jutqınashaqtıń murın tárepindegi bólimi tek murın boslıǵına tutasıp qalmastan, esitiw nayı arqalı orta qulaq boslıǵına tutasadi. Jutqınshaqtıń diywalı sliz perde, fibroz perde, bulshıq et qabatı hám qosıwshı toqıma perdesinen ibarat. Fibroz perde sliz perde menen bulshıq et qabatınıń arasında bolıp, tıǵız qosıwshı toqıma plastinkasınan ibarat, bul jutqınshaqtıń ózine tán skeleti bolıp xızmet etedi.