J o b a s I: Qabiletke pedagogikalıq psixologiyalıq xarakteristika

 
TEKSERIW SORAWLARI 
1. Pedagogikalıq qabiletti táriyplep beriń 
2. Pedagogikalıq qábilettiń tiykarǵı túrleri 
3. Oqıtıwshınıń tvorchestvalıq jaǵdayın shólkemlestiriw degende neni 
túsinesiz. 
Oqıtıwshı xızmetınde qarım-qatnas mádeniyatı hám psixologiyası. 
Pedagogikalıq takt hám pedagogikalıq etika. 
Jobası: 
1. Pedagogikalıq qatnas haqqında túsinik. Pedagogikalıq qatnastıń 
wazıypaları. 
2. Milliy qádiriyatlar haqqında túsinik. Ulıwma insanıylıq qadiriyatınıń 
ózine tán belgisi. 
3. Milliy hám ulıwma insanıylıq qadiriyatlırdıń oqıwshılardıń qarım-
qatnas mádeniyatın úyreniwdegi roli. 
4. Pedagogikalıq takt hám pedagogikalıq etika haqqında túsinik. 
5. Pedagogikalıq etika-mu
ǵallimniń minez- qulqınıń kórinisi. 
6. Sabaq protsessinde mu
ǵallimniń etikası. 
7.Mu
ǵallimniń etikası hám ádep-ikramlılıǵın rawajlandırıw hám 
qáliplestiriw jolları. 
Tayanısh túsinikleri. 
«Qatnas» atamasınıń filosofiyalıq, jamiyetlik, psixologiyalıq, pedagogikalıq 
mánisi, xızmeti hám qatnas birligi. 
Pedagogikalıq qatnas, onıń ózine tán ózgeshelikleri hám madeniyatı. 
Pedagogikalıq qatnasınıń wazıypası. «Oqıtıwshı-oqıwshı» «Oqıtıwshı-Oqıwshılar 

---

jámiyeti» «Oqıtıwshı-mektep basshıları» Oqıtıwshı hám balalar ata-anaları 
arasındaǵı qatnas mádeniyatı. 
 
 
P A Y D A L A N 
Ǵ A N Á D E B I Y A T L A R 
1. I.A.Karimov Yuksak mánaviyat- engilmas kuch. Toshkent 2008 y. 
2. Barkamol avlod- Ózbekiston taraqqiyotining poydevori. T-1997 y 
3. Kadrlar tayyorlashning milliy dasturi. Toshkent-1997 y 
4. Ózbekiston Respublikasi “ Tá`lim haqidagi qonuni”. T-1997 y 
5. Rubinskiy.V. Tárbiyaviy ish metodikasi. T-1991y
6. N.N.Azizxodjaeva “Pedagogik texnologiya va pedagogik maxorat” Toshkent 
2003 y. 
7. R.J. Ishmuhámedov Innovatsion texnologiya yordamida tálim samaradorligini 
oshirish yóllari Toshkent 2004 y. 
8. U.Seytjanova , T. Esemuratova, A. Dosxodjaeva, G. Matmuratova 
Pedagogikalıq sheberlik Nókis 2005 j. 
9. U. Tolipov, M.Usmonboeva Pedagogik texnologiyaning tadbiqiy asoslari 
Toshkent 2006 y. 
10. Z.Kurbaniyazova, T.T. Utebaev, J. Utepbergenov Pedagogik mahorat.Nókıs 
2008 j 
Qarım qatnas-bul pedagogikalıq xızmetiniń eń tiykarǵı kasiplik quralı 
Pedagogikalıq qarım-qatnas bul muǵallimniń oqıwshılar menen sabaqtan tısqarı 
waqıtları qolaylı psixologiyalıq jaǵdayda payda ettiwge arnalǵan kasiplik qarım-
qatnası bolıp tabıladı. 
Alımlardıń pikirinshe oqıwshı hám oqıtıwshı arasındaǵı qatnas bir-birewdi 
xúrmet etiwi hám talabshańlıqqa tiykarlanıwı kerek. Qatnasta pedagogikalıq 
sheberlik oqıwshılardıń minez-qulqına tasir etiw menen birge onı oylanıwǵa, pikir 
júrgiziwge iytermeleydi. Pedagogikalıq qatnas haqqında ayta kelip sóz benen 
tárbiyalaw tásir etiw hár bir muǵallim ushın zarúr. Sonlıqtan da hár bir sóz, 
mektepte aytılǵan hár bir pikir aqıllılıq penen aldın ala oylanılǵan belgili bir 
maqsetke qaratıǵan, oqıwshılarǵa ruwxıy tasir etetuǵın bolsın. Pedagogtıń sózi 
oqıwshını hámme waqıt tınıshlandıratuǵın, oylandıratuǵın bolıwın usınıs etti. 
Pedagogikalıq qatnas sotsiallıq-psixikalıq protsess bolıp ol mına xızmetlerdı 
atqaradı, jeke adamnıń uqıplılıǵın arttıradı, jańa xabarlar menen tanıstıradı, ózine 
isenimlikti hám basqalardıń psixologiyasın biliwge jardem beredi. 
Oqıwshı menen muǵallimniń qarım-qatnasınıń nátiyjeli bolıwı kóp jaǵdayda 
muǵallimniń qábiletine hám pedagogikalıq adebine baylanıslı. Pedagogikalıq 
qábiletlilikten hazil juwaplılıq sın kóz benen qaraw (sınaq) dilwarlıq ásirese 
pedagogta artistlik belgilerdiń bolıwı muǵallimniń oqıwshılar menen qarım-qatnas 
jasawına jaǵday jasaydı. Geyde oqıwshılardıń sórın esitsede bilsede bilmegenge 
salıwı kerek. 

---

 Qatnas jasawdıń eki tarepin ayırıp kórsetiwge boladı. Qarım - qatnas hám óz-
ara baylanıs jasaw bul aysbergtiń suwdıń astındaǵı hám suwdıń ústindegi 
tarepindey sóz benen hám sózsiz tasir etiwleri bolsa, al ishki túsinbeytuǵın tarepi 
bul zárúrlik motivlik, qızıǵıwshılıq adamdı qarım-qatnas jasawǵa iytermeleytuǵın 
sezimler bolıp tabıladı. 
Tajiriybeleri kórsetkenindey, egerde muǵallim balalarǵa turaqlı, jaqsı qarım- 
qatnasta bolsa, oqıw jumısında hám olardıń tártibindegi kemshiliklerine 
talapshańlıq penen qarasa olar menen sóyleskendey sabırlıq, mulayım halda, kishi 
peyil bolsa, oqıwshılar erkin, óziniń pikirin ashıq aydın aytatuǵın, isengish boladı. 
Balalarǵa jaman qatnasta bolıw («Sizlerdiń klassıńızdan biyzar boldım», 
«hámmeńiz aqıllı bolıp alǵansız, biraq qolıńızdan qátesiz jazıw kelmeydi», h.t.b.) 
muǵallim pozitsiyasınıń turaqlılıǵı isenimsizlikti, tuyıqlıqtı, eki júzlikke, 
jaǵımpazlıqqa, klass masqarapazınıń rolin atqarıwshıǵa alıp keledi. Bunıń bári 
barlıq oqıw-tárbiya protsessiniń barısına tasirin tiygizedi. Tárbiyada hesh waqqıtta 
mınanı umıtpaw kerek. Oqıwshılardıń pikiri muǵallimniń jeke basınıń dúzilisinen 
ajıralmas boladı. Mısalı «Súyikli muǵallimniń aytqanları, olardıń jaman kóretuǵın 
adamlarınıń aytqanlarınan pútkilley basqasha boladı. Eń jaqsı pikirlerde onıń 
jaman kóretuǵın adamları tárepinen aytılsa jerkenishli bolıp túyiledi») 
Ilimpazlar muǵallimniń klass jámiyetine qatnasınıń tiykarǵı stillerin kórsetedi 
turaqlı-unamlı, passiv-unamlı, turaqsız. Biraq sonday muǵallimlerde ushırasadı, 
balalarǵa qatnasta tek unamsız stilde sitwatsiyalıq-unamsız, turaqlı unamsız 
háreketleri menen kórinedi. 
Muǵallim hám oqıwshı arasındaǵı qatnas stilleri haqqında ayta kelip hám 
«unamsız» hám «turaqsız», bul bolsa hám mektepke qarsı hám jamiyetke qarsı 
islep atır degendi bildiredi. 
Muǵallim menen oqıwshı arasında bolatuǵın qarım-qatnastı tómendegi 
stillerge bóliwge boladı: