4-§. Kreditning qaytarilishini ta‟minlashda garovning ahamiyati
Mulk garovi – bu kredit ta‘minotining eng ko‗p tarqalgan
shakllaridan hisoblanadi Mulk garovi garov shartnomasi orqali
rasmiylashtiriladi To‗lov majburiyati bajarilmaganda, bank ushbu
garovni sotish orqali kreditni qoplashi mumkin
O‗z-o‗zidan mulkni garovga qo‗yish (ko‗chmas mulk v.b.) kreditor
– mulkini ushlab turuvchi shaxs, agar garov bilan ta‘minlangan
majburiyatlar bajarilmasa, ushbu mulkdan o‗z xohishiga binoan
foydalanish huquqiga egaligini bildiradi. O‗zbekiston Respublikasida
garov munosabatlari O‗zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining
264 -, 289-moddalari va O‗zbekiston Respublikasining "Garov haqida"
gi qonuni asosida boshqariladi. Garov asosida kreditor, agar qarzdor -
garov qo‗yuvchi shaxs garov bilan ta‘minlangan majburiyatni
bajarmasa, qo‗yilgan mulk asosida o‗z manfaatlari yo‗lida undan
foydalanish huquqiga egaligi va, shu bilan birga, boshqa kreditorlar oldida
nisbatan afzalliklarga egaligini ta‘minlaydi. Garovga qo‗yilgan mulk
nafaqat qarz mablag‗larining qaytarilishini, balki uning foizlarini va
boshqa ko‗rilgan zararlarning qoplanishini ta‘minlashi shart. Bundan
tashqari garovga qo‗yilgan mulkning bozor narxlari tushib ketishini ham
hisobga olish lozim. Yuqoridagilardan kelib chiqib, garovga qo‗yilgan
mulk berilayotgan kredit bahosidan yuqori bo‗lishi lozim. O‗zbekiston
Respublikasi Markaziy banki tomonidan tasdiqlangan ―Tijorat banklari
kredit siyosatiga nisbatan qo‗yiladigan talablar to‗g‗risida‖gi nizomning
349
garov shartnomasi shartlarining haqiqatdagi risk bilan mos kel-
masligi;
garov shartnomalari va kafillik xatlarini rasmiylashtirishdagi ularni
haqiqiy emasligiga olib keladigan kamchiliklar
Bu borada Germaniya tajribasi maqsadga muvofiqdir Bu yerda
banklar ta‘minot samaradorligini baholashning 3 balli tizimidan foyda-
lanadilar va unga mos ravishda kreditning yuqori chegarasini belgilaydi-
lar Misol tariqasida quyidagi jadvalni keltirish mumkin.
48-jadval
Do'stlaringiz bilan baham: |