Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki
Ta‟minot ikkilamchi shakllarining sifatini baholash
Download 5.53 Mb. Pdf ko'rish
|
bank ishi (2) (1) (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Kredit ta‟minoti shakli Yutuqlar Kamchiliklar Sifat reytingi ballda Kreditning maksimal
Ta‟minot ikkilamchi shakllarining sifatini baholash
Kredit ta‟minoti shakli Yutuqlar Kamchiliklar Sifat reytingi ballda Kreditning maksimal summasi ta‟minotga nisbatan Ipoteka - narxning barqarorligi; - ko‗p marta foyda- lanish mumkinligi; - saqlanishini nazorat qilish osonligi; - garov beruvchi tomonidan ishlatilish im- koniyati o notarial tasdiq uchun qi- linadigan yuqori xa- rajatlar o baholash- ning qiyinligi 3 60-80% Kredit bergan bankda mavjud bo‗lgan qo‗yilma- larning garovi - kam xarajatlar; - yuqori likvid ta‘minoti Soliq huquqi bilan bog‗liq muammolar bo‗lishi mumkin 3 100% Kafillik (kafolat) - kafillik haqida yozma bitim - kam xarajatlar javobgarlikda 2-shaxsning ishtiroki Kafilning kreditga layoqatliligini tek- shirishda muammo bo‗lishi mumkin 2 Kafilning kreditga layoqatliligiga ko‗ra 100% gacha Kredit ta‟minoti shakli Yutuqlar Kamchiliklar Sifat reytingi ballda Kreditning maksimal summasi ta‟mingotga nisbatan % Qimmatli qog‗ozlar garovi - kam xarajatlar - narxlar o‗zgarishiini nazorat qi- lishning qulayligi - realizatsiya- ning osonligi Bozor narxi to‗satdan tushib ketishi mum- kin 2 Aksiyalar 50-60% ishonchli foiz kelti- radigan qimmatli qog‗ozlar 70-80% Mol yetkazish yoki xizmatlar ko‗rsatish bo‗yicha ta- lablarni o‗tkazish - kam xarajatlar - ochiq tsessiyada tez foydalanish o nazorat-ning intensivligi o soliq bilan bog‗liq muammolar 1 20-40% Mulkka egalik qi- lish huquqini o‗tkazish - kam xarajatlar - likvidligi yuqori bo‗lganda – tez sotilishi mumkinligi baholash muammolari o nazorat qilish muammolari o sudga murojaat qilishdan foylanish 1 20-50% 348 Talablar va mulkiy huquqlarni o‗tkazish ta‘minoti bo‗yicha kredit berilganda risklilik darajasini hisobga olib kredit ta‘minotining 40 % igacha berilishi mumkin Xalqaro amaliyotda ham kafolat va kafilliklar kredit ta‘minotining shakllaridan hisoblanadi Bular ham garov kabi kreditor manfaatlarini yuridik va iqtisodiy tomondan himoya qiladi Bularning garovdan farqli tomoni shuki bunda javobgarlik qarzdorning emas balki uchinchi shaxs – kafilning zimmasiga tushadi Kafolatlanayotgan majburiyatlarning subyekti – garant sifatida moliyaviy jihatidan barqaror korxonalar mablag‗ga ega bo‗lgan maxsus muassasalar banklar ishtirok etishi mumkin AQShda uzoq muddat davomida ―10*10‖ prinsipi qo‗llanilgan Bunda qarz oluvchi kreditni olishdan oldin 10% va olganidan keyin yana 10 % jami 20 % miqdorida pulni bankka depozitga qo‗yishi kerak bo‗ladi Lekin bu holatda kafolat kreditor manfaatlarini qisman himoya qilishga xizmat qiladi xolos Kafolatning boshqa bir turi bu qarzdor bilan yaqin aloqalarda bo‗lgan barqaror moliyaviy korxona bo‗lishi mumkin Bunda garant korxona haqida ma‘lumotlar kerak bo‗ladi Agar korxona ham shu bankning mijozi bo‗lsa uning kreditga layoqatliligini hisoblash oson bo‗lishi mumkin, lekin u boshqa bankda hisob varaq ochgan bo‗lsa uni kreditga layoqatliligini hisoblashda qiyinchiliklar bo‗ladi. Kafolat yoki kafillikning samaradorligi bir qator omillar bilan bog‗liq: Kafolat beruvchining moliyaviy holatini bank tomonidan real baholash Kredit berishdan oldin bank kafil bilan uchrashib uni ushbu majburiyatni to‗lashga tayyorligiga ishonch hosil qilish kerak Kafillar o‗zlarining imkoniyatlari yetmaydigan summaga kafolat bermasligi lozim Garov mexanizmi kafolat kafillik va boshqalardan foydalanishda hozirgi amaliyotda quyidagi asosiy kamchiliklar mavjud: kredit ta‘minotining ikkilamchi shakllarini qayta baholash va mi- jozning kreditga layoqatliligini baholashda pul oqimini tahlil qilishdagi kamchiliklar; garov obyektining sifati uni saqlash va ishlatilishi tartibi; kafilning moliyaviy holati ustidan dastlabki va keyingi nazorat qi- lish mexanizmining yo‗qligi; 341 27-bandida garov ta‘minotiga nisbatan qo‗yiladigan talablar belgilab berilgan. Garov asosida yuridik shaxslarning ham, jismoniy shaxslarning ham majburiyatlari ta‘minlanishi mumkin. Garov shartnoma yoki qonun asosida amalga oshiriladi. Hozirgi kunda garov shartnomasi keng tarqalgan bo‗lib, qarzdor o‗z xohishiga binoan, o‗z mulkini kreditor bilan shartnoma tuzgan holda garovga qo‗yadi. Garov asosida haqiqiy talab etilayotgan mablag‗ ta‘minlanishi mumkin. Ya‘ni ushbu garov shartnomasi orqali boshqa maqsadlarda, boshqa shartnomalarda foydalanish mumkin emas. O‗zbekiston Respublikasi qonunchiligiga asosan garov predmeti bo‗lib, garovga qo‗yuvchi shaxsning har qanday mulkni, shu bilan birga, qimmatli qog‗ozlari va mulkka egalik huquqlari bo‗lishi mumkin. Qonunga asosan garov predmetining egasi gapovga qo‗yuvchi shaxs bo‗lishi mumkin. Shuningdek, garovga qo‗yuvchi shaxs nafaqat qarzdor, balki uchinchi shaxs ham bo‗lishi mumkin. Mulkdan foydalanish huquqi, uning h aqiqiy egasi singari, mulkka egalik qilish, foydalanish kabi huquqlarni, agar qonun va shartnomalarda ko‗rsatilgan bo‗lmasa, qarz beruvchi shaxsga beriladi. Amaliyotda garovdan foydalanish uni qo‗llashning maxsus mexanizmi bo‗lishini ko‗zda tutadi Garov mexanizmi bu garov to‗g‗risidagi shartnomani tayyorlash tuzish va ijro etish jarayonidir Garov mexanizmini amalga oshirish quyidagi bosqichlardan iborat bo‗ladi: - garov predmetlarini va turlarini tanlash; - garov predmetlarini baholash; - garov to‗g‗risida shartnomani tuzish va amalga oshirish; - garov undirishga murojaat qilish tartibi Garov predmetining miqdor va sifat jihatlariga umumiy va maxsus talablar mavjud bo‗lib sifat jihatiga bo‗lgan umumiy talablar quyidagilardan iborat: - garov predmeti qarz oluvchiga tegishli bo‗lishi kerak; - garov predmetlari pul qiymatiga ega bo‗lishlari shart; - garov predmetlari likvid bo‗lishi, ya‘ni realizatsiya qilinish xususiyatiga ega bo‗lishlari kerak Garovning miqdoriga bo‗lgan umumiy talab, bu garovga qo‗yilgan mulk qiymatining berilgan kredit va unga hisoblangan foizlar summasidan ko‗p bo‗lishidan iborat Garovning sifat va miqdor jihatlariga bo‗lgan maxsus talablari garov shakliga va risklilik darajasiga bog‗liq bo‗ladi 342 Tovar-moddiy boyliklarning garov predmeti bo‗lishga maqbulligi 2 omil orqali aniqlanadi: • boyliklarning sifati; • kreditorni ularning saqlanishi ustidan nazorat qila olish imkoniyatiga bog‗liq Tovar-moddiy boyliklarining sifat mezoni quyidagilar hisoblanadi: tez realizatsiya qilinishi narxlarning nisbatan barqarorligi sug‗urtalash imkoniyati saqlanish muddatining uzoqliligi Shuning uchun tez eskiradigan tovarlar garovga qabul qilinmaydi Download 5.53 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling