Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

4-
§. Bank kreditlarining turlari va shakllari 
 
Endi banklar tomonidan berilayotgan kreditlarning turli belgilari va 
shakllarini k
o‗rib chiqamiz.
Jahon amaliyotida bank kreditlarining yagona, umumlashgan tasnifi 
y
o‗q, chunki kreditlarni turli xil shakllari har bir mamlakatning iqtisodiy 
rivojlanish darajasiga, ularning urf-odatlariga, aholi orasida ssudalarni 
berish va qaytarish tarixan shakllangan usullariga bo
g‗liq bo‗ladi. 
Shunday b
o‗lsa ham banklarning eng ko‗p uchraydigan kredit 
operatsiyalarini turli xil mezonlar va 
o‗lchovlaridan kelib chiqqan holda 
guruhlashtirishga harakat qilib k
o‗ramiz: 
1. Bank kreditlarini qarz oluvchilarning guruhlari b
o„yicha: 
davlat, boshqa banklar, x
o‗jalik subyektlari, turli moliya tashkilotlari, 
aholi va boshqa subyektlarga tasniflash mumkin. 
2. Kreditlar maqsadi yoki qaysi sohaga y
o„naltirilishi bo„yicha: 
sanoat, qishloq x
o‗jaligi, savdo, investitsion, iste‘mol va boshqa 
kreditlarga b
o‗linadi. 
Bank kreditlari kapitalga y
o„naltirilishiga qarab 2 xil bo‗lishi 
mumkin: asosiy kapitalni moliyalashtirish uchun yoki aylanma kapitalni 
moliyalashtirish uchun ssudalar beriladi. Bular, 
o‗z navbatida, ishlab 
chiqarish yoki muomala (savdo) sohasiga y
o‗naltiriladigan kreditlarga 
b
o‗linadi. Inflyatsiya sharoitida tijorat banklari amaliyotida savdo va 
spekulyativ (chayqovchilik) operatsiyalarini moliyalashtirishga y
o‗nal-
tirilgan ssudalar aksariyat qismni tashkil etadi. 
3. Hajmi b
o„yicha kreditlar katta (yirik), o‗rta, kichik va 
mikrokreditlarga b
o‗linadi. Lekin xalqaro amaliyotda kreditlarning 
hajmi b
o‗yicha umum qabul qilingan yagona o‗lchov (mezon) mavjud 
255
o‗z kreditlarini savdo va sanoat sohasini kreditlashga, shuningdek, 
ko‗chmas mulk bilan bog‗liq operatsiyalarni amalga oshirishga 
yo‗naltiradi.
 
25-jadval