Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

4. Pul bozoridagi talab va taklif 
ham foiz stavkasining oshishi 
yoki kamayishiga olib kelishi mumkin. Foiz stavka oshganida kredit 
b
o‗yicha taklif ham oshadi, aksincha bo‗lsa taklif kamayadi. Chunki foiz 
oshganda mijozlar kreditdan k
o‗ra o‗zida mavjud resurslardan 
foydalanishga harakat qilishadi. Kreditga b
o‗lgan talabda aksincha 
holatni k
o‗rishimiz mumkin, ya‘ni foiz stavkasi oshganda kreditga 
b
o‗lgan talab kamayadi, foiz stavkasi kamayganda kreditga talab oshadi. 
Erkin bozor munosabatlari sharoitida mazkur talab va taklif kreditning 
bozor qiymatini shakllantiradi. Agar kreditning bahosi bozor bahosidan 
yuqori b
o‗lsa pul mablag‗lari bo‗yicha taklif yuqoriligini, agar kredit 
bahosi bozor bahosidan kam b
o‗lsa bu pul mablag‗larning 
yetishmovchiligini k
o‗rsatadi. 

---

410
tijoratining bu qoidasi asosan 
―Arzonroq sotib olish, qimmatroq sotish‖ 
formulasi orqali amalga oshadi. Biroq bu qoidaga nafaqat iqtisodiy 
jihatdan, balki ijtimoiy jihatdan ham yondashish lozim.
 
2-
§. Kredit bo„yicha foiz stavkalarining vujudga kelishi va unga 
ta‟sir qiluvchi omillar 
 
Barcha tovarlarga b
o‗lgani kabi kredit uchun ham narx (narxning 
asosini tashkil qiluvchi foiz stavkalari) talab va taklif asosida vujudga 
keladi. Buni sxematik tarzda quyidagicha k
o‗rishimiz mumkin. 
Alohida kelishuvlar b
o‗yicha foiz stavkasi vujudga keladi. 
Talab 
Taklif 
Kreditga b
o‗lgan ehtiyoj 
Kreditorning ssuda fondi 
Qarz oluvchini qoniqtiradigan (istayotgan) 
foiz stavka 
Kreditorni qoniqtiradigan (istayotgan) foiz 
stavka 
Kechagi kundagi foiz stavkalar 
Bozordan kelib chiqib 
o‗rnatiladigan foiz 
stavkalar