Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

 
 
XIX BOB. TIJORAT BANKLARINING TRAST VA 
FORFEYTING OPERATSIYALARI 
1-
§. Tijorat banklarining trast operatsiyalari 
 
Ma‘lumki, har bir kredit muassasasi amalga oshiradigan operatsiya-
larning turi va tarkibi k
o‗plab omillarga bog‗liq bo‗ladi. Ulardan misol 
uchun bankning hajmi va strategiyasi, 
shu‘balararo aloqalarining 
rivojlanganligi, 
kerakli 
barcha 
ruxsatnomalarning 
mavjudligi, 
q
o‗shimcha daromad olishga bo‗lgan intilish v.h. Shu jihatdan olib qara-
ganda, k
o‗p banklar «asosiy operatsiyalar» bilan bir qatorda, «boshqa 
operatsiyalar
» deb nomlanadigan operatsiyalarni ham amalga oshiradi-
lar. Ushbu operatsiyalar qatoridan trast operatsiyalari bevosita salmo
g‗li 
o‗rin egallaydi.
Trast xizmatlari
- bu mijozga tegishli b
o‗lgan va boshqa aktivlarni 
boshqarish b
o‗yicha olib boriladigan operatsiyalardir. 
Hozirgi paytda banklarning 
o‗z mijozlari va bozor o‗rtasida to‗la 
huquqli vositachi agent sifatida ish olib borishi va natijada bir qator 
daromad manbalarini q
o‗lga kiritishi bois trast operatsiyalari ancha mu-
him ahamiyatga ega.
Trast tufayli bank quyidagi 
ba‘zi bir imkoniyatlarni qo‗lga kiritadi: 
q
o‗shimcha mablag‗larni qo‗lga kiritadi va ularni o‗z manfaati 
y
o‗lida joylashtiradi; 
trast shartnomasi b
o‗yicha komissiya daromadlariga yoki tasarrufi-
dagi qimmatbaho qo
g‗ozlardan keladigan foydadan hissaga ega bo‗ladi; 
o‗zga kapital bilan ish olib borish davomida bank faqatgina trast 
shartnomasi chegaralarida javobgar b
o‗ladi; 
trast operatsiyalarining hisobi 
bo‗yicha bankning balans hisob 
vara
g‗iga teginmaydi, ammo ulardan keladigan daromad bankning 
umumiy daromadiga q
o‗shilib ketadi.
Shuni ham alohida 
ta‘kidlash kerakki, trast operatsiyalarini amalga 
oshirish bank personalidan k
o‗plab sohalarda: qonunchilik, investitsion 
faoliyatni yuritish hamda shaxsiy mulkni boshqarish borasida yuqori 
malakani talab qiladi.
Trast shartnomasida kutiladigan asosiy maqsad - bu bir tarafning 
ikkinchi taraf foydasini k
o‗zlagan holda ma‘lum bir mulkni (pul 
mabla
g‗lari, qimmatbaho qog‗ozlar, mulkiy va boshqa huquqlar) 
531
- kerakli ma‘lumot va hisobot shakllarini bosmadan chiqarish; 
- 
ma‘lumotlarni arxivlash. 
Mijozlarning elektron pul hisob-kitob hujjatlarni bankning 
ma‘lumotlar bazasiga kiritish quyidagi sxema bo‗yicha amalga 
oshiriladi: