Me’yor - predmetning jihati bо‘lib, uning boshqa predmetlar-dan farqi yoki ular bilan о‘xshashligini belgilaydi va ular bilan о‘zaro aloqada namoyon bо‘ladi.
- predmet muayyan xossasining namoyon bо‘lishi, intensevligi darajasi. U sifat jihatdan о‘xshash xossalar yoki butunning qismlarini taqqoslash yо‘li bilan aniqlanadi.
- Sifat narsalarga xos va ularning borlig‘i bilan ayniy bо‘lgan hamda ularni muayyan aloqalar tizimidagi boshqa imkonini beradigan о‘ziga xos xususiyatni aks ettiradi.
- Sakrash – bu bir sifatni boshqa sifatga aylanish vaqti, shakli usuli, miqdor о‘zgarishlarining uzluksizligi, bosqichma – bosqich ligidan uzilish.
- О‘zgarishning davomliligiga kо‘ra (jadal, sust);
- О‘zgarishning chuqurlik darajasiga kо‘ra (qisman, tо‘liq);
- О‘zgarish shaklisha kо‘ra (bir karra, kо‘p karra);
- О‘zgarishning yо‘nalishiga kо‘ra (progressiv, regressiv, yо‘nalishsiz) farq qiladi.
- Inkorni inkor qonuni: yangilik doimo eskilikni inkor etadi va uning о‘rnini egallaydi, ammo asta-sekin о‘zi ham eskiga aylanadi va yanada yangi bilan inkor etiladi. Masalan, ijtimoiy- iqtisodiy jarayonlarning о‘rin almashishi (tarixiy jarayonlarda sivilizatsion yondoshuvda), urug‘ evolyusiyasi ( bolalar qisman ota-onalaridir, ammo yangi pog‘onada) va h.k.
- Eski shakllarning yangilari tomonidan inkor etilishi – muqarrar rivojlanishning sabab va mexanizmi
- Rivojlanishning yо‘nalganlik masalasiga asosiy nuqtai nazarlar
- Rivojlanish yuqoriga yoki pastga qarab yо‘nalishi mumkin. Amaliyot shuni kо‘rsatdiki mazkur nuqtai nazar haiqatga eng yaqindir: rivojlanish yuqoriga yoki pastga yо‘nalishi mumkin, ammo umumiy yо‘nalish yuqorigadir. Masalan, tarixiy jarayon, yuqoriga rivojlanib boradi, biroq tanazzullar bilan birga – Rim imperiyasining gullab yashnashi uchun tanazzulga uchrashi bilan о‘rin almashadi, keyin Yevropaning yuqoriga intiluvchi yangi rivojlanishi davri davom etaveradi (Renessans, chngi davr va h.k.)
- Rivojlanish tо‘g‘ri chiziq bо‘ylab harakatlanmaydi, balki spiral kо‘rinishiga ega, har yangi aylanasi eskisini takrorlaydi, lekin yangi sifat bosqichida
- Rivojlanish tartibsizdir va hech qanday yо‘nalishga ega emas.
Do'stlaringiz bilan baham: |
