Жанабергенова айсулыу жаксылыковна ахборотлашган таълим муҳитида

2.1-расм. Ахборотлашган таълим муҳитида мустақил иш 
фаолиятининг таърифига ёндашувлар. 
Айрим адабиётларда асосий қисмида мустақил иш фаолиятининг икки 
йўналишда фарқланиши қуйидагича ёритилади: мажбурий - ўқув 
машғулотларида ва уларни тайёрлашда, қўшимча равишда - мажбурий ўқув 
ишидан алоҳида шахсий режа асосида амалга ошириладиган, шахсий 
манфаатлар ва ниятларга асосланган холда амалга оширилади. Масалан, 
дидактик мақсадлар учун мустақил иш фаолиятининг таснифи:
а) янги билимлар олиш (лаборатория иши, дарслик билан ишлаш, 
тарқатиш ва намойиш материаллари билан ишлаш, илғор ва янги воситалар 
ва ўқитиш методларидан фойдаланиш); 

---

Novateurpublication.org 
62 
б) амалиётда такрорлаш, бирлаштириш ва амалда қўллаш орқали 
билимларни такомиллаштириш (дарслик, амалий машғулотлар билан ишлаш, 
экспериментал, сифатли ва миқдорий вазифаларни ҳал қилиш); 
c) ўзлаштирилган билимларни назорат қилиш, текшириш ва баҳолаш 
билан боғлиқ ишлар (ёзма ишлар, назорат қилиш, назорат қилиш ва 
экспериментал ишларни бошқариш ва бошқалар). [33] 
Биринчи турдаги ишларни бажаришда билимни мустахкамлаш 
тажрибаси тўпланиб, қуйидаги ишларни муваффақиятли бажариш учун зарур 
шарт-шароитлар яратилади.
Профессор Л.Занков ўқув жараёнининг энг муҳим қонунийлигини 
амалга оширишни талаб қиладиган ва билимларни самарали ўрганиш 
усулларини онгли равишда қўллашни талаб қилувчи янги дидактика 
принципини ишлаб чиқди ва илмий асослади. Ушбу принципни амалга 
ошириш талабаларни мустақил иш фаолияти услубида амалий машғулотлар 
олиб бориш жараёнинит такомиллаштиришга хизмат қилади. 
Талабаларнинг мураккаб ёки вақтни кўп вақт талаб қиладиган машқлари 
билан мустақил иш фаолияти олиб бориш ва талабаларнинг билим 
қобилиятларини ривожлантириш, амалий кўникмаларнинг ривожланишига 
ёрдам беради, ақлий меҳнат маданиятини оширади ва олинган билимларни 
янада мазмунли ва чуқурроқ ўзлаштиришга ёрдам беради. [97] 
Ўрганилаётган 
педагогик 
адабиётлар 
асосида 
мустақил 
иш 
фаолиятининг тўртта тури ажратилиши мумкин: намунали мустақил иш 
фаолиятини, реконструктив-варяцион, эвристик ва ижодий ишлаб чиқариш 
(2.2-расмга қаранг). 

---

63