Жаћон иќтисодиёти ва дипломатия университети

IQTISOD SOHASI BO‘YICHA NOBEL MUKOFOTI LAUREATLARI 
1969 y. Tinbergen YA. (Niderland). Frish R. (Norvegiya): iqtisodii jarayonlar tahlilining 
dinamik modelini yaratgani va amalda qo‘llagani uchun. 
1970 y. Samuelson P. (AQSH): iqtisod fanlari sohasida tahlilning umumiy darajasini yuksaltirish 
borasidagi ishlab chiqilmalari uchun. 
1971 y. Kuznes S. (AQSH): iqtisodiy o‘sish muammolari borasidagi ilmiy tadqiqoti uchun. 
1972 y. Errou K. (AQSH), Xiks Dj (Buyuk Britaniya): muvozanat umumiy nazariyasi va 
farovonlik nazariyasiga qo‘shgan hissasi uchun. 
1973 y. Leontyev V. (AQSH): "xarajatlar - chiqarish" uslubini rivojlantirish va uni iqtisodiy 
masalalar tahlili amaliyotida qo‘llagani uchun. 
1974 y. Xayek F. (Buyuk Britaniya), Myurdal G. (Shvetsiya): pullar va konyukturaviy 
o‘zgarishlar nazariyasi hamda iqtisodiy, ijtimoiy va institutsional jarayonlar o‘zaro 
ta’sirining tahlili borasidagi ilmiy ishlari uchun. 

---

1975 y. Kantorovich L. (Sobiq Ittifoq), Kupmans T. (AQSH); resurslarni optimal taqsimlash 
nazariyasiga qo‘shgan hissasi uchun. 
1976 y. Frndmen M. (AQSH): iste’mol tahlili, pul almashuvi tarixi va monetar nazariyasini 
ishlab chiqqani uchun. 
1977 y. Mqd Dj. (Buyuk Britaniya), Olin B. (Shvetsiya): xalqaro savdo va kapital xalqaro 
harakati nazariyasiga qo‘shgan hissasi uchun. 
1978 y. Saymon G. (AQSH): xalqaro iqtisodiy tashkilotlar doirasida qaror (yechimlar) qabul 
qilish jarayoni borasidagi tadqiqotlari uchun. 
1979 y. Lyuis A. (Buyuk Britaniya), Shuls T. (AQSH): rivojlanayotgan mamlakatlarning 
iqtisodiy muammolari borasidagi tadqiqotlari uchun. 
1980 y. Kleyn L. (AQSH): iqtisodiy modellarni yaratgani va ular asosida iqtisodiy sikl (davr) va 
iqtisodiy siyosatning tahdili uchun. 
1981 y. Tobin Dj. (AQSH): moliya bozorlari va ularning xarajatlar, ishsizlik, ishlab chiqarish, 
baho borasidagi yechimlarga ta’sirining tahlili uchun. 
1982 y. Stigler Dj. (AQSH): sanoatlashgan strukturalar va davlat boshqaruvi muammolarining 
tadqiqoti va bozorlarning tahlili uchun. 
1983 y. Debre J. (AQSH): umumiy iqtisodiy muvozanat nazariyasi muammolarini ishlab 
chiqqani uchun. 
1984 y. Stoun R. (Buyuk Britaniya): milliy hisoblar tizimini ishlab chiqishga qo‘shgan hissalari 
uchun. 
1985 y. Modilyani F. (AQSH): moliyaviy siyosat muammolari borasidagi tadqiqotlari, 
investorlar xatti-harakati va ularning qimmatbaho qog‘ozlarga bo‘lgan munosabatlarining tahlili 
uchun. 
1986 y. Byukenen Dj. (AQSH): siyosiy qarorlar (yechimlar) qabul qilish nazariyasining 
shartnomaviy va konstitutsion asoslarini o‘rganib chiqqani uchun. 
1987 y. Solou R. (AQSH): iqtisodiy o‘sish muammolarini nazariy ishlab chiqqani uchun. 
1988 y. Alle M. (Fransiya): iqtisodiy muvozanat nazariyasini chuqurroq ishlab chiqqani, 
iqtisodiy o‘sish, investitsiyalar va foiz normalarining o‘zaro ta’sirining tahlili uchun. 
1989 y. Xaavelmo T. (Norvegiya): ekonometrik taxlil nazariyasining rivojiga qo‘shgan hissasi 
uchun. 
1990 y. Markovis G., Miller M., Sharp U. (AQSH): hozirgi zamon moliya bozorlariga qo‘shgan 
hissasi va uni iqtisodda qo‘llagani uchun. 
1991 y. Kouz R. (AQSH): ijtimoiy xarajatlar va mulk xuquqi muammolari borasidagi ilmiy 
tadqiqotlari uchun. 
1992 n. Bekker G. (AQSH): iqtisodiyot nuqtai nazaridan inson xatti-harakati va ijtimoiy
munosabatlar muammolarining tahlili uchun. 
1993 y. Nort D. Fogel R. (AQSH): iqtisodiyot tarixi sohasida yangi yo‘nalish yaratgani (ushbu 
masalalar tahlilida iqtisodiy statistikadan foydalangani) uchun. 
1994 y. Xarshani Dj., Nesh Dj. (AQSH), Zelten R. (Germaniya): o‘yinlar nazariyasini ishlab 
chiqishga qo‘shgan hissasi va uni iqtisodda qo‘llagani uchun. 
1995 y. Lukas R. (AQSH): iqtisodiy siyosatni chuqurroq tushunishga sabab bo‘lgan ratsional 
taxdid gipotezasini ishlab chiqqani va amaliyotda qo‘llagani uchun 
1996 y. Vikri U. (AQSH), Mnrrlis Dj. (Buyuk Britaniya)-bir-biriga qarama-qarshi va to‘liq 
bo‘lmagan mamumotlar mavjudligi holatida stimul (rag‘batlantirish) nazariyasi borasidagi 
tadqiqotlari uchun.
1997 y. Merton R., Sholz M. (AQSH): chiqarilayotgan qimmatbaho qog‘ozlar bahosini 
belgilashning yangi uslubini ishlab chiqqani uchun. 
1998 y. Amartia Sen (Hindiston): rivojlanayotgan va eng kambag‘al mamlakatlardagi iqtisodiy 
falokatlarning, xususan, ochlikning sabablarini o‘rganishdagi tadqiqotlari ucho‘n. 
1999 y. Mandell R. (AQSH): hozirgi davr xalqaro makroekonomika rivojiga qo‘shgan hissasi,
pul va fiskal siyesatini, almashuv kursi siyosati, xalqaro savdo va kapital oqimlari masalalari 
bilan o‘zaro bog‘liq butun bir tizim sifatida qilgan taxlili uchun. 

---

2000 y. Xekmen Dj., Makfedden D. (AQSH): shaxsiy va oilaviy xulq-atvorning statistik tahlili 
nazariyasi va uslubiyatini ishlab chiqqani, mikroekonometrika rivojiga qo‘shgan ulkan hissasi 
uchun. 
2002 y. Daniyel Kaneman (AQSH va Isroil): psixologik tadqiqotlar natijasini iqtisodiyotga tatbiq 
qilgani uchun, Vermon Smit (AKDI) alternativ bozor mexanizmiga taalluqii empirik tadqiqotlari 
uchun 
2003 y. Robert F Engl (AQSH): Nyu-York Universiteti; Klayv U Dj. Grendjer (AQSH) 
Koliforniya Universiteti: Iqtisodiy vaqt qatorlari tahlshsh usullarini ishlab chiqqani uchun. 

---

MUNDARIJA 
So‘z boshi. R.S.Qosimov.....................................................................3 
I BO‘LIM. BOZOR IQTISODI RIVOJLANGAN MAMLAKATLAR 
1-6ob. Jahon iqtisodi rivojlanishining o‘ziga xos 
xususiyatlari, asosiy bosqichlari va tamoyillari.......................10 
2-6ob. Jahon iqtisodinint internatsionallashuvi.................46 
Z-bob. Xalqaro korporatsiyalar.......................................................55 
4-bob. Kapitalning xalqaro harakati..........................................66 
5-bob. Ishchi kuchining xalqaro migratsiyasi...............................76 
6-vob. Hozirgi zamon iqtisodida xalqaro 
iqtisodiy integratsiya jarayonlari..................................................91 
7-bo6. Bozor iqtisodi rivojida davlatning roli.................109 
II BO‘LIM. RIVOJLANAYOTGAN MAMLAKATLAR 
1-6o6. Rivojlanayotgan mamlakatlar umumiy tavsifi............127 
2-bob. Rivojlanayotgan mamlakatlar va jahon 
xo‘jaligi: integratsiyaning o‘ziga xos xususiyatlari................145 
Z-bob. Rivojlanayotgan mamlakatlarda iqtisodiy 
islohotlar, xususiylashtirish muammolari...........................161 
4-bob. Rivojlanayotgan mamlakatlar va kapitalning 
xalqaro harakati...............................................................................168 
5-bob. Zamonaviy jahon iqtisodida yangi 
industrial mamlakatlar.................................................................183 
b-bob. Osiyo-Tinch okeani mintaqasi davlatlari (Asosiy tamoyillar va integratsiyalashuvning 
o‘ziga xos xususiyatlari)....................................................................194 
III BO‘LIM. IQTISODI O‘TISH DAVRIGA XOS MAMLAKATLAR 
1-bob. Rejali tizimdan bozor munosabatlariga 
o‘tish: vazifalari, shakllari, muammolari...............................209 
2-bob. Erkinlashtirish vaiqtisodiy o‘sish..............................215 
Z-bob. Mulkchilik: xususiylashtirish jarayoni va usullari.....221 
4-bob. O‘tish davrida ijtimoiy himoya.........................................226 
5-bob. Mehnat bozori va uni shakllantirish masalalari....229 
b-bob. O‘zbekiston jahon xo‘jaligi tizimida va 
uning xalqaro mehnat taqsimotida tutgan o‘rni....................245 
IV BO‘LIM. XALQARO IQTISODIY TASHKILOTLAR VA ULARNING JAHON 
IQTISODIDAGI MOHIYATI............260 
Rustam Hamidovich Shodiyev, Erkin Rahimovich Mahmudov 
JAHON IQTISODIYOTI 
Oliy o‘quv yurtlari uchun darslik 
Muharrirlar I.Zoyirov, X.Xrjayev 
Badiiy muharrir A. Bobrov Texnik muharrir T.Smirnova 
Musahhix F. Ortitsova Kompyuterda sahifalovchi Z.Ahmedova 
IB№4261 
Bosishga 15.03.2005 y. da ruxsat etiddi. Bichimi 84x108 . Tip Tayms garniturasi. Ofsetbosma. 
16,38 shartli bosma toboq. 20,5 nashr tobog‘i. Jami 1000 nusxa. 84 raqamli buyurtma. 105-2004 
raqamli shartnoma. Bahosi shartnoma asosida. 
O‘zbekiston Matbuot va axborot agengligining G‘afur G‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy 
uyi. 700129. Toshkent, Navoiy ko‘chasi, 30// 700128. Toshkent, Usmon Yusupov ko‘chasi, 86.