Жаҳон иқтисодиётининг ривожланиш тенденциялари ва муаммолари

Интеграциялашган мамлакатларнинг иқтисодий ривожланиш даражаларининг яқинлиги ва бозор этуклиги даражаси. Бир нечта истиснолардан (НАФТА) ташқари, давлатлараро интеграция саноати ривожланган ёки ривожланаётган мамлакатлар ўртасида ривожланади ;

Географик яқинлик, умумий чегара ва иқтисодий алоқаларнинг мавжудлиги;

Иқтисодий ва бошқа муаммоларнинг умумийлиги. Иқтисодий интеграция мамлакатлар ҳақиқатда дуч келадиган муайян муаммолар мажмуасини ҳал қилиш учун мўлжалланган;

Намойиш эффекти. Интеграция бирлашмаларини яратган мамлакатларда одатда ижобий ўзгаришлар рўй беради (иқтисодий ўсишнинг тезлашиши, инфляциянинг пасайиши, бандликнинг ошиши ва бошқалар), бу бошқа мамлакатларга маълум психологик таъсир кўрсатади. Намойиш эффекти, масалан, собиқ СССР давлатларининг макроиқтисодий шарт-шароитларсиз ҳам имкон қадар тезроқ ЕИга аъзо бўлиш истагида намоён бўлди;

"Домино эффекти". Муайян минтақанинг аксарият мамлакатлари интеграция бирлашмаларига аъзо бўлганидан кейин, ташқарида қолган мамлакатлар иқтисодий алоқаларини қайта йўналтириш билан боғлиқ баъзи қийинчиликларни бошдан кечирмоқда. Бу кўпинча ҳатто мамлакат савдосининг қисқаришига олиб келади. Натижада улар ҳам интеграцион гуруҳларга қўшилишга мажбур бўлмоқда. Мисол учун, Мексика НАФТАга қўшилгандан сўнг, кўплаб Лотин Америкаси давлатлари у билан савдо шартномаларини тузишга шошилишди.

Тарихан интеграция бир неча асосий босқичлардан ўтади, уларнинг ҳар бири унинг этуклик даражасини кўрсатади. Умуман олганда, 5 босқични ажратиш мумкин, уларнинг ҳар бири ўзига хос хусусиятлар билан тавсифланади.

2-жадвал - Интеграция жараёнининг босқичлари
Босқичлар