35. Савдо сиёсатининг яширин усуллари: иқтисодий эффектлар
Таянч иборалар: даромад эффекти, ҳимоя эффекти, истеъмолга таъсир эффекти, ортиб борувчи ишлаб чиқариш харажатлари, ишлаб чиқаришга таъсир эффекти
36. Савдо сиёсатининг молиявий усуллари: Субсидиялар
Таянч иборалар: ички субсидия, экспорт субсидияси, ҳимоя эффекти, истеъмолга таъсир эффекти, ишлаб чиқаришга таъсир эффекти, бевосита субсидиялар
Savdo siyosatining moliyaviy usullari: Subsidiyalar
Litsenziyalashga qo‘shimcha ravishda, davlat milliy tovar ishlab
chiqaruvchilarni bevosita va bilvosita subsidiyalar tizimi, ya’ni mamlakat
byudjetidan ayrim korxonalarga va mahalliy hokimiyat organlariga dotatsiyalar
berish orqali rag‘batlantirishi mumkin. Bundan maqsad arzon import tovarlari
raqobatidan himoya qilish, eng asosiysi - milliy sanoat va qishloq xo‘jaligi
mahsulotlarini xorijga eksport qilishni rag‘batlantirishdan iborat. Bu vaziyatda
bevosita subsidiyalar pul ko‘rinishidagi mablag‘ni, bilvosita subsidiyalar esa
imtiyozli shartlarda kreditlash, soliqqa tortish, xavf-xatarni sug‘urtalash bo‘yicha
davlat tomonidan kafolatlash, davlat xazinasi hisobidan eksport qilinadigan
tovarlarni tashqi bozorlarda reklama qilish kabilarni nazarda tutadi.
GATT (UST) qoidalariga muvofiq, a’zo-mamlakatlar o‘rtasidagi savdoda
bevosita eksport subsidiyalaridan foydalanish ta’qiqlangan. Yevropa Ittifoqi
doirasida qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarishga bevosita eksport
subsidiyalari berish bundan mustasno. Yuqorida ko‘rsatilgan qoidalarning buzilishi
import qilayotgan mamlakatga kompensatsiyalovchi import bojlari olish orqali javob choralar ko‘rishga asos bo‘ladi. Bu bojlar UST arbitrajida bahs hal etilgunga
qadar saqlanadi.
Eksport subsidiyalari miqdori rivojlangan mamlakatlarning qayta ishlash
sanoati eksporti qiymatining 1 foizidan oshmaydi, biroq ayrim tovar guruhlari
uchun, ayniqsa, rivojlanayotgan va o‘tish davri iqtisodiyotli mamlakatlarda bu
me’yor juda katta miqdorga etishi mumkin
Do'stlaringiz bilan baham: |
