Jihozlar va loyihalash asoslari

86-rasm. Alohida zaxiralash blok-sxemasi

t a s h

q a r i

(doimiy ulangan zaxira bilan).

188

www.ziyouz.com kutubxonasi

apparatlaming bir turdaligi ularni ta’mirlash va xizmat ko‘rsatish ishlarini yengillashtiradi. Shu maqsadda sexlarni loyihalashtirishda barcha nasos va kompressorlarni stantsiya yoki bo‘linmalarda turkumlashga harakat qiladilar. Bunday bo‘linmalarda, masalan, bir turli kompressorlar bilan jihozlanganlarida, bitta zaxira kompressordan 4-5 ta asosiy kompressomi almashtirib turish uchun foydalanish mumkin. Soda ishlab chiqarishda bitta zaxira nasosga 2-3 ta asosiy markazdan qochma nasos to‘g‘ri keladi.

Zaxirani ulashning ikkita usuli mavjud: doimiy va almashtirib. Doimiv deb shunday zaxiralashga aytiladiki, bunda zaxira apparatlar
asosiysiga butun ish vaqti davomida ulab qo'yilgan bo‘ladi. Zaxira apparatlarning ikki xil ish sharoitlari mavjud. Birinchisining xususiyati shundaki, zaxiraning ish sharoiti batamom ishchi apparatning ish sharoitiga mos bo‘ladi,

shuning uchun bunday				«
tu r	«issiq»		yoki
vnklanean			zaxira
deyiladi.		Bu	holda
zaxira	apparatlarning
resursi	butun		sistema
ishga kirishgan lahzadan
boshlab		sarflana		87-rasm. Zaxiralash:
boshlaydi (10.5 a-rasm).				qaynoq (doim tayyor zaxira); b almashlash
Zaxiraning ikkinchi turi				usuli bilan.

shu bilan tavsiflanadiki,

apparat ishga kirishgan lahzagacha unga ta’sir ko‘rsatuvchi tashqi sharoitlar, yengillashtirilgan. Zaxiraning bu turi «iliq» yoki vengillashtirilgan deyiladi. Issiq zaxiralashga ammoniy selitrasi olish sexidagi granulalash minoralarining juft joylashishi misol bo‘la oladi. Minoralardan bittasining tozalashga to'xtatish bilan sex o‘z ishini to‘xtatmaydi va unumdorligini sezilarli darajada kamaytirmaydi. Bunga bufer idshini ishlatish va ikkinchi granulalash minorasining yuklanishini oshirish hisobiga erishiladi.

Almashlah zaxiralash — bu asosiy apparatlar butunlay ishdan chiqqandan keyingina ular alm ashtiriladi. Bu yerda «sovuq» (vuklanmagan) zaxira mavjud. Bu holda, zaxira joylashgan sharoit ishchi sharoitdan shunchalik yengilki, amalda barcha zaxiradagi apparatlar
189

www.ziyouz.com kutubxonasi

ishdan chiqqanlarining o‘miga ishlay boshlashiari bilanoq o‘z resurslarini sarflay boshlaydilar. Apparatni almashlab zaxiralash sxemasi 10.5, b — rasmda tasvirlangan.

Almashlash usuli bilan misol uchun reaktiv osh tuzi va sulfat kislotalari ishlab chiqarishda issiqlik almashtirgichlar, soda ishlab chiqarishda vakuum-suzgichlar, bariy xlorid ishlab chiqarishda sentrifugalar, ammiak, soda va sulfat kislotasi ishlab chiqarishlarida kompressorlar zaxiralanadi.
Shunday qilib, qurilma va texnologik jihozlarni zaxiralashning turli xil usullari mavjud. U yoki bu zaxiralash usulini tanlash uning iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiqligi bilan belgilanadi.