Jihozlar va loyihalash asoslari

a u d g	' n d d	p s '		\ 0,5
Ms	(3.8)
		= 0,33
D '	Ms		,P.sDs

bu yerda: d va dg—aralashtirgich va gaz pufagining diametri: m; D — suyuq fazadagi diffuziyaning kinematik koeffitsienti.

Yuqoridagi tenglama (3.8) Reynolds mezoni Re = ndd p s fj.is= =200^4000 qiymatga ega bodganda, geometrik o‘xshashlik invarianti: h/D= 0,3; d/D= 0,3 va H/D= 1 bo‘lgan aralashtirgichli va qaytaruvchi

to‘siqli qurilmalarga to‘g‘ri keladi.

Pufaklar diametri fazalararo solishtirma yuza i?(m2/m 3) va gaz

pufaklarining suyuqlikdagi hajmiy ulushi g ga funlcsional qaramlik

bilan bog‘langan:
d* = 6 0 J F, - 0-9)
Aralashtirish jarayonida pufaklarning eng jadal maydalanishi aralashtirgich parraklarining chetida yuz beradi. Pufaklarning o‘lchami

kamayishi			bilan .
ularning yuzaga suzib				;			^	-------
chiqish tezligi kama-				‘			---- -
yadi, bu esa gaz-				I		.x	'
hajmiy	ulushning			*
suyuqlikda		ko‘pa-		‘
yishiga olib keladi.
S u y u q lik d a g i
gazning		hajm iy		—1—		‘ 1------>— '—' '■>" — —'— '—t—1
ulushi doimiy kattalik						4-rasm. 3>S/K =	f/A / funksiyaning grafigi.
emas	va		u

jarayonning ko‘pgina ko‘rsatkichlariga: sistemaning fizik xususiyatlari, gazsarfi, geometrik o‘xshashlikning invariantlari, gazni berish usuli va aralashtirish sur’atiga bog‘liq. V.V.Kafarov tavsiyasi bo‘yicha er ning qiymati turbinali aralashtirgichlar uchun 4-rasmda keltirilgan bog‘liq!ik bo‘yicha aniqlanadi:

0 J K = f ( A ) .

(3.10)

40

www.ziyouz.com kutubxonasi

b u y erd a

A = {H/ D)OA\yg Welind^ )]0,67^ .	(3.11)
K - \O0,003(l - nsJ/Uq) .	(3.12)

V —gaz sarfi, m 3/c; We=n1d'pJcr—aralashtirish jarayoni uchun Veber mezoni; a —suyuqlikning siit tarangligi, N /m ; Fg=n2d/g—aralashtirish jarayoni uchun Frud

mezoni; suvning dinamik qovushqoqligi, Pa-s.

Fazalararo solishtirma sirtni ushbu formula bilan hisoblash mumkin:

F„=2,67 ^{(N/V)°’4ps"},.

0,6 g

,0,25
(3.13)
/

bu yerda: N / V — eritmaning hajm birligiga to‘g‘ri keladigan quwati; gs—gazning dinamik yopishqoqligi, Pa • s.
Qiyin absorbsiyalanadigan gazlarni mexanik tarzda aralashtirilganda quyidagilar amalga oshadi:
— tangens kuchlanish ta'sirida pufaklaming bo‘linib ketishi natijasida fazalararo yuza ortadi;
— pufaklarning bo'linib maydalanib ketishi ularning tepaga suzib chiqish tezligini kamaytirib, fazalarning to‘qnashish (kontaktlashish) vaqti oshadi;
— gaz molekulalarining suyuqlikka kiradigan laminar diffuzion qatlamining qalinligi kamayadi;

— gaz pufaklari suyuqlikning butun hajmi bo‘ylab bir tekis taqsim-lanadi.

Aralashtirilayotgan suyuqlik orqali gaz o‘tkazilganda sistemaning zichligi kamayadi, bu esa aralashtirish quwati mezonining (kriteriya-sining) kamayishiga olib keladi:
K * r EKN-
bu yerda: K N, KSf—6uyuqlik va gaz-suyuqhk sistemasi uchun aralashtirish quwatining mezoni; E — quwatning pasayish ko‘rsatkichi.
D /d nisbat 3 ga teng bo‘lgan qurilmalar uchun E ning ko'rsatkichi dastlabki yaqinlashishda ushbu formulalar bilan aniqlanadi:
41

www.ziyouz.com kutubxonasi

#=1-1,2.^(05^50,04 bo‘lganda), .

#=0,6-l,4A g(0,04Kg qiymati K = VJ(tuP) nisbatdan topiladi.
3.3. Aralashtirgichlari bor apparatlar turlari va ularni tanlash
Aralashtirgichli apparatlar turli joylarda foydalaniladi. Ulardan isitgichlar, bug‘latgichlar, kristallashtirgichlar, aralashtirgichlar, eritgichlar, reaktorlar va absorberlar sifatida foydalaniladi.

Aralashtirgichning tuzilishi idishning turi singari aralashtirish jarayonida muhim rol o‘ynaydi.

Noorganik moddalar ishlab chiqarish texnologiyasida parrakli, turbinali, kurakli va romli aralashtirgichlardan foydalaniladi.

Umumiy holda ularni tezyurar va sekinyurar aralashtirgichlarga ajratish mumkin. Tezyurar aralashtirgichga parrakli va turbinali aralashtirgichlar kiradi. Ular parraklarining shakli va o‘rnatilish usuliga qarab suyuqlik radius bo‘ylab, o‘q bo‘ylab, radius-o‘q bo‘ylab oqim hosil qilishi mumkin. Bunday aralashtirgichlar, odatda, qaytaruvchi to‘siqli qurilmalarga o‘rnatiladi. To‘siqlar boTmasa, suyuqlikda girdob yoki chuqur hosil boTadi (5-rasm). Bunda suyuqlik

yom on	aralash ad i,
oqimining turbulentligi
va qurilmaning foydali
ish hajmi kamayadi.
Aralashtirgichlarning
turlari.	Aralashtirgich-
larning, asosan, 12 ta turi
mavjud	boTib, ulardan
ayrimlari 5-rasmda kel-
tirilgan. Parrakli va romli
aralashtirgichlar sekin-
yurar turga kiradi. Ular -j
suyuqlikning, asosan, ay-
lanma oqimini hosil qila-
dilar.		5-rasm. Turbinali va parrakli
A ralashtirgichlarni		aralashtirgichlarning ishlash sxemasi:
tanlashda suyuqlikning		a ~ turbinali to‘siqlari bor apparat;
fizik ko‘rsatk ich lari,		b ~ Parrakli’ t0‘sic‘lari bor apparaL
		4 2

www.ziyouz.com kutubxonasi

dastlab uning yopishqoqligi va hajmi muhim rol o‘ynaydi. Aralashtirgich turini tanlashda 6-rasmdan foydalanish mumkin. Bunda tegishli egri chiziq ushbu turdagi aralashtirgich ishining yuqori diapazonini ko‘rsatadi. Rasmdan ko‘rinib turibdiki, turbinali aralashtirgichlar parrakliga qaraganda suyuqlik yopishqoqlikning kengroq diapazonida ishlatilishi mumkin.

Parraldi aralashtirgichlarda kam energiya sarflab, o‘q bo‘yIab katta sirkulatsiya hosil qilish mumkin. Ularning 2 tadan 4 tagacha (ko‘pincha 3 ta) parragi bo‘Iib, aylanish chastotasi 7—40 c"1ga teng. Aralashtirgich diametri d ning qurilma diametriga nisbati d/D= 0,20-^0,33 ni, parraklar oxirining aylanma tezligi u=3,6+16 m/s ni tashkil etadi. Bunday aralashtirgichlarni tubi qavariq idishlarga o‘matish tavsiya etiladi, tubi tekis qurilmalarda ulardan foydalanish maqsadga muvofiq emas. Sig‘imi katta idishlarda o‘lchami 0,5 mm dan, hajmiy ulushi 10% dan oshmagan dispers zarralarni bunday aralashtirgich bilan aralashtirish katta samara beradi, lekin gazni suyuqlikka dispergatsiyalash uchun bunday aralashtirgich yaramaydi.

Turbinali aralashtirgichlarning 4—8 parragi (odatda, 6 ta) bo‘lib, d/ D=0,20—0,33 ga, aylanish chastotasi w=2-^20c—1ga teng, parraklar oxirida aylanma tezlik 3—16 m/s ni tashkil etadi. To‘g‘ri parrakli turbinali aralashtirgichlar suyuqlikning radius bo‘ylab oqimini, qiya parraklari esa radius-o‘q bo‘ylab oqimini hosil qiladi. Parraklaming qiyalik burchagi odatda 45°C ni tashkil etadi.

Bu aralashtirgichlami to‘g‘ri jarayonlarda komponentni eritish, issiqlik almashinish, suspenziya hosil qilish, gazlarni yuttirish va kimyoviy reaksiyalarni olib borishda ishlatish tavsiya etiladi. Suspenziyalar tayyorlashda zarralarning pastga harakatlanishining oldini olish uchun qiya parrakli turbinali aralashtirgichlardan foydalangan maqsadga muvofiq.