Jihozlar va loyihalash asoslari

54-rasm. Bir marta (a), ikki marta (b) va uch marta (d)

harakatlanuvchi porshenli nasoslarning uzatish diagramraalari.

137

www.ziyouz.com kutubxonasi

Har qanday turdagi nasosning asosiy ko'rsatkichlari bo‘lib, suyuqlikning uzatish Q (m3/s), bosim N (m) va quwati N (Wt) xizmat qiladi.

Porshenli nasos (53-rasm) ishchi organi silindrda ilgarilama-qaytma harakat qilishi tufayli haydalayotgan suyuqlikda ortiqcha bosim hosil qiladigan jihozdir. Agarda uning ish organi cho‘zinchoq porshen (plunjer) shaklida ishlangan bo‘lsa, nasos plunjerli deb ataladi.
Porshenli nasoslaming o‘ziga xos xususiyati ularning suyuqlikni notekis uzatishida bo‘lib, shundan kelib chiqqan holda uzatishning notekislik darajasi tushunchasi muhim ahamiyat kasb etadi. Bu kattalik ma’lum nasosning eng yuqori uzatishining taxminiy o‘rtacha uzatishiga bo‘lgan nisbatini ifodalaydi (54-rasm).

>»=a*/aw• (8-">

Bir marta harakatlanuvchi nasos uchun m=3,14; ikki marta harakatlanuvchi nasoslar uchun /«=1,5; uch marta harakatlanuvchi nasoslar /«=1,05. Ikkimarta harakatlanuvchi nasos uchun bir tekisuzatish xos, chunki u ikki talab bir yurishning o‘zida ikki marta uzatadi. Porshenlar soni ko‘paygani sari uzatishning notekislik darajasi juda sekinlik bilan kamayib boradi.
Uzatish notekisligi va u bilan bog‘liq holda suruvchi va haydovchi (bosim ostidagi) quvurlarda suyuqlik harakatining notekisligi havo qalpoqlari o‘rnatish yo‘li bilan qisman bartaraf etilishi mumkin (54-rasm). Bosim ostida ishlaydigan quvurlarda uzatishda qalpoqda havoning siqilishi va so‘rilganda kengayishi suyuqlik harakatining notekisligini kamaytiradi. Havo qalpog‘ining hajmi qancha katta bo‘lsa, uzatishda notekislik darajasi shuncha kam bo‘ladi. Amalda, odatda, bosim bilan

♦