Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogika institutı T. Т.Ótebaev, U. Q. Seytjanova, Т. A. Esemuratova

3.2.-keste

Ásirese, pedagogikalıq tásir kórsetiwde, shólkemlestiriwde, sózdiń áhmiyeti menen baylanıslı bolǵan pedagogikalıq qatnas mádeniyatına hám tárbiyanıń shiyrin sózliligine óz aldına talaplar qoyıladı. Sóyleskende ádep hám húrmet oqıtıwshınıń pedagogikalıq sheberligide ushırasatuǵın zárúr insanıy pazıyleti sıpatında kórinedi. Múlayimlilik – oqıtıwshı hám tárbiyashılardıń klassta individual jumıs alıp barıwı barısında ata-analar hám oqıwshılar menen ushırasıwdı anıq bir tárbiyalıq maqsetti gózlegen halda shólkemlestire alıwı hám tálim-tárbiyalıq iskerlikti tuwrı basqara biliwıi. Oqıtıwshınıń kásiplik iskerliginde múlayımlılıqtıń jas oqıtıwshı boysınatuǵın tómendegi ólshemlerin óz aldına aytıp ótemiz.

Oqıtıwshı kásiplik sheberliginde zárúr áhmiyetke iye bolǵan insanıylıq pazıylet hám múláyimlilikti ózinde qáliplestiriwi ushın úziliksiz belsendilik alıp barıwı zárúr. Oqıtıwshı pedagogikalıq iskerligine tiyisli jeke óz-ózin tárbiyalawdıń óz ara pikir almasıw hám baylanıslılıqqa tiyisli tómendegi sistemalardı usınıs etiw múmkin.
1. Kásiplik iskerlik tárepinen óz-ózin ańlawdı (qatnas óz ara pikir almasıwǵa tiyisli sıpatlardı, unamlı hám ázzi táreplerin anıqlawdı) ámelge asırıw hám usı tiykarda óz ara pikir almasıw tiykarında óz-ózin tárbiyalaw dástúrin islep shıǵıw.
2. Óz kásiplik iskerliginde tómendegi jónelislerde baha beriw maqsetke muwapıq: adamlar menen bolǵan qarım-qatnası soń alınǵan tásirlerdi talqılaw, oqıwshılar menen mámileniń sońǵı halatların úyrenip, pikirlesiw haqqında óziniń tabıs hám kemshiliklerin talqılaw pikirlesiw imkaniyatlarıńızdı átiraptaǵılar (oqıtıwshılar jámiyeti, ata-analar, oqıwshılar) qanday bahalawı haqqındaǵı túsiniklerge iye bolıw.
3. Ózinde insanıylıqtıń tiykarǵı ózgesheliklerin qásiyetlerin rawajlandırıw haqqındaǵı qánigelestirilgen óz-ózine tásir ótkiziwdi «autogen» shınıǵıwlar tiykarında islew.
4. Oqıwshılar hám ata-analar menen túrli jámiyetlik islerdi alıp barıwı, bunnan óz-ara pikir almasıw iskerliginde kónlikpe hám ádetler (lekciyalar, sáwbetler, kamalat jaslar shólkemleri) payda boladı.
5. Sóz benen awızeki tásir ótkiziwde unamsız keypiyatlardı jeńiw tájiriybesin qáliplestiretuǵın hám múláyimlilikti rawajlandıratuǵın jaǵdaylar sistemasın jaratıw
6. Múláyimlilikke milliy dástúr hám úrp-ádetlerimiz, ózbekke tán pikirlesiw mádeniyatı, milliy ruwxıylıǵımızdan kelip shıǵıp jaqlaw.
7. Óz ana tilinde puxta, qısqa hám tásirli sózler dúze alıw hám onı sóylew sheberligi menen ańlatıw bilimlendiriw mákemelerinde úyrenilip atırǵan hár bir pán oqıtıwshısı ushın eń zárúr kommunikativlik qábiletlerden biri.
Usınıs etilgen usı sistema tiykarında pedagogikalıq iskerlik alıp barıw oqıtıwshı kásibine tiyisli jeke pazıyletlerden biri bolǵan insanıylıq hám múláyimlilikti qáliplestiredi. Oqıtıwshı kásiplik iskerligi dawamında sóylewindegi sóz qúdiretin rawajlandırıp baradı.
Ol ózbek tiliniń bay imkaniyatlarınan ónimli paydalanıw arqalı sóz baylıǵın gózzal, tınıq, mazmunlı, tásirsheń bolıwına umtıladı. Sebebi, gózzal hám tásirsheń sóylew biliwı de - óner. Bul ónerden paydasız, shette bolǵan oqıtıwshınıń kásiplik sheberligi qáliplespeydi. Qaysı pándi oqıtıwǵa qaramastan, oqıtıwshınıń tiykarǵı quralı sóz baylıǵı, ol sóz qúdireti tiykarında kommunikativlik qábiletin kórsetedi.