Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogika institutı T. Т.Ótebaev, U. Q. Seytjanova, Т. A. Esemuratova

3.Qarım-qatnastı sociallıq ómir nızamlıqları menen baylanıstırıw
Jas awladtıń ósip úlkeyiwi hám qáliplesiwine, ómir hám sociallıq ortalıq nızamlıqları hám turaqlı tásir etedi. Ortalıq sociallıq dereklerdiń eń áhmiyetli qásiyetlerinen bolıp, ol shaxsqa jaqsı yaki keri tásir etiwi múmkin. Ortalıq degende, shaxstıń tárbiyalanıp, qáliplesiwine tásir etiwshi sırtqı derek álem waqıyaları, hádiyseler jıyıntıǵı túsiniledi. Ortalıq túsinigi ózinde geografiyalıq – aymaqlıq, sociallıq mikro ortalıq qásiyetin ańlaydı. Tiykarınan, shańaraq, mektep, doslar ortalıǵı, teńlesler sıyaqlılardı óz ishine alatuǵın mikro ortalıq shaxstı tárbiyalaw procesine áhmiyetli tásir etiwi pedagog hám psixolog alımlar tárepinen tán alınǵan. Shańaraq ortalıǵı oqıwshınıń tárbiyası hám barkamal insan sıpatında qáliplesiwinde ózine tán áhmiyetli tárbiyalıq tásirge iye. Sonıń ushın oqıtıwshı qarım-qatnastı shólkemlestiriwde ata-analar, máhálle aktivleri, oqıwshılar jámiyeti aktivleri, uchastka orınbasarları menen barqulla baylanısta bolıp olar menen birgelikte háreket alıp barıwı kerek. Qarım-qatnasta sociallıq ómir nızamlıqların esapqa alıp, oqıwshılardı maqsetli tárbiyalawda tabıslarǵa erisiw ushın imkan jaratıladı.
4.Qarım-qatnastı shólkemlestiriwde miynet háreketiniń ornı
Tálim oraylarında oqıwshı miynet háreketi menen óz qábilet hám ziyrekligin kórsetedi. Miynet - jas áwladtı joqarı sanalı, erkin pikirley alatuǵın, minez –qulqın kórsetiwshi, kásiplik qábiletlerdi oyatatuǵın tárbiyalıq basqıshtıń eń áyyemgi hám sınalǵan úskenesi bolıp tabıladı. Oqıw miyneti hám sociallıq paydalı miynet, oqıwshı shaxsına jaqsı tásir etedi, bul eki háreket birligi balanı fizikalıq jaqtan shınıqtıradı hám aktivlestiredi, qulıq bekkemligin támiyinleydi, jetekshi hám izleniwsheń etip qáliplestiredi. Solay eken, oqıtıwshı oqıwshılar menen qarım-qatnastı olardıń miynet súyerligi yaki jalqawlıǵına qarap ta belgilese boladı. Tálim oraylarında balalardı dáslepki jasınan baslap miynecúyiwshilik ruwxında, miynetke muhabbat hám miynet qılıwshılarǵa húrmet ruwxında tárbiyalawda ózara qarım-qatnastıń ornı úlken. Tálim oraylarında oqıwdıń ózi de miynet. Qarım-qatnastan maqset, tálim –tárbiyalıq hárekette tabıslarǵa erisiw ushın ol miynet tárbiyası menen baylanıslı alıp barıwı kerek.