Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogika institutı T. Т.Ótebaev, U. Q. Seytjanova, Т. A. Esemuratova

Tásir etiw hám maqullaw usılı qarım-qatnastıń ulıwmalıq barısı. Eki sóylesiwshiniń bir-birine tásir kórsetiwleri, tárbiyalıq maqsetti maqullattırıw komponenti sıpatında ózine tán qásiyetleri sonnan ibarat, usı usıl komponentinde oqıtıwshı oqıwshı ruwhiyatına hám minez-qulqına tárbiyalıq maqsetti gózlep sezilerli tárizde psixologiyalıq tásir kórsetedi. Oqıwshı psixikasına gúzetiwsiz kiredi. Usı usıl, qarım-qatnas barısında oqıtıwshı oqıwshılarda ádep-ikramlılıq sezimlerin aktiv qáliplestiredi. Oqıtıwshı múláyimligi, pikirlesiw ádebiniń sheksiz qúdireti menen oqıwshılar psixikasınıń ańlanbaǵan táreplerine pedagogikalıq tásir etedi, oqıtıwshı hám oqıwshınıń jaqınnan qarım-qatnasta bolıwın, bir-birine isenimin, tapsırmaların maqullap, waqtında orınlaw ushın juwapkershilik sezimin qáliplestiredi.
Oqıtıwshı oqıwshılar toparı menen pedagogikalıq qarım-qatnastı hár tárepleme shólkemlestiriw hám gózlengen maqsetke erisiw ushın tárbiyalıq barıstıń jámiyet talaplarına sáykes keliwshi jetekshi principlerinen orınlı padalanıw zárúr.
1.Tárbiyalıq maqsetti ámelge asırıwda demokratiyalıq qatnasa biliwı.
Qarım-qatnas barısında oqıtıwshı oqıwshını sociallıq qádiriyat dep tán alıwı, hár bir bala, óspirimniń tákirarlanbas hám ózine tán qásiyetlerdi húrmet qılıwı, onıń sociallıq minezqulqı hám erkinligin húrmet etiwi kerek. Tálimdi reformalawdan tiykarǵı maqset, tárbiyada demokratiyanıń ústin, tárbiyanı shegaralıq mútájlik hám qızıǵıwlardan joqarı qoyıw tárbiyashi hám tárbiyalanıwshınıń bir-birine ózara isenimi, birge islesiw tiykarında pedagogikalıq múnásibet tiykarın jaqsı tárepke baǵdarlaw kerek. Qarım-qatnastı demokratiyalıq usılda shólkemlestiriwden maqset, tálim tárbiyanı insanıylastırıw, pedagogikalıq háreket orayında insan shaxsı turǵanın umıtpawın, insanǵa qarata biybaha baylıq sıpatında múnásibet tuyǵıların oqıwshılarda da qáliplestiriw wazıypası hám de orınlanadı.
2.Oqıwshılar menen doslıq múnásibet.
Tiykarınan, qarım-qatnastan tiykarǵı maqset oqıwshılar menen doslıqa qarım-qatnastı júzege shıǵarıw. Oqıwshı shaxsın húrmet qılıw oqıtıwshınıń insansúyiwshilik tuyǵılarınan kelip shıǵadı. Oqıwshı shaxsın húrmet etiw, olarǵa sheksiz mehir-muhabbat kórsetiw hám olarǵa iseniw shárt. Balalarǵa qarata húrmet tuyǵısı olardıń kúshine kúsh qosadı, óz imkaniyatlarına iseniw tuyǵısın qáliplestiredi, tárbiyanıń ónimdarlıǵın asıradı. Oqıwshı shaxsın húrmet etiw hám múnásibetti ádalatlı talapshańlıq ólshemleri tiykarında qurıw. Doslıq qarım-qatnas oqıtıwshı menen oqıwshı ortasındaǵı bilimlerdi puxta ózlestiriwdi támiyinleydi hám bekkem, jeke pazıyletlerdi qáliplestiriwge xızmet qıladı. Pedagogikalıq barısta payda bolatuǵın qarım-qatnas ádebi oqıtıwshılardıń ádep-ikramlılıq mádeniyatı, tárbiyalanǵanlıq dárejesinde kórinedi. Oqıtıwshınıń ózine hám óz kásibine, oqıwshılarǵa bolǵan múnásibeti onıń qarım-qatnasında anıq kóriniwi múmkin.
Óz háreketin endi baslaǵan oqıtıwshılar, tiykarınan, hár bir oqıwshınıń keleshegine úmit penen qarawı, onıń individual qatnasta háreket qılıwı, tárbiyalıq jazalaw usılların orınsız qollabawı, oqıwshılar toparı aldına keleshektegi tárbiyalıq maqsetlerdi qoyıwǵa umtılıwı kerek. Jas oqıtıwshılar belgili bir pedagogikalıq tájiriybe sırların iyelewge umtılmasa,óz páninen bilimleri sayız bolsa, shaxslar arasındaǵı qarım-qatnasqa jaqsı qatnasa bolmasa, kommunikativlik qábiletti qálıplestirip barmasa, oqıwshılar onı áste - aqırın tán almay qoyadı. Nátiyjede oqıtıwshı hám oqıwshılar qarım-qatnasında dúzetip bolmaytuǵın qátelikler payda bolıwı múmkin.