Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogika institutı T. Т.Ótebaev, U. Q. Seytjanova, Т. A. Esemuratova

Kommunikativlik qarım-qatnas.
Interaktivlik qarım-qatnas.
Perseptivlik qarım-qatnas.

1. 
   Kommunikativlik qarım-qatnasta bir tárepleme xabar jetkeriledi. Múnásibet óz ishine birge islesiw is-háreketiniń qatnasıwshıları menen ózara xabar almasıwdı qamtıp alıp bolıp, kommunikativlik qarım-qatnas sıpatında bayanlanıwı múmkin. Oqıtıwshı hám oqıwshı bir biri menen qarım-qatnasqa kirisiw barısında qarım-qatnastıń tiykarǵı deregi bolǵan til hám sóylew is-háreketi eń áhmiyetli bolıp esaplanadı.
   
2. 
   Interaktivlik qarım-qatnastıń áhmiyetli tárepi eki tárepleme bir-birine tásir etiw bolıp esaplanadı. Qarım-qatnasqa kirisiwshi oqıtıwshı óz ara tásir etiwde oqıwshılardıń tárbiyalıq is-háreketine tek sóz arqalı emes bálki, pikir almasıw, háreket hám minez –xulıq penen ózara tásir ótkeriw túsiniledi.
   
3. 
   Perceptiv qarım-qatnasta oqıtıwshı hám oqıwshılar jámiyeti ózara bir-birin basqarıwı, ańlawı túsiniledi. Bunda qarım-qatnasqa kirisiwshiler ózara bir-birin basqarıw arqalı olardan biri ekinshisiniń isenimine erisedi, aqıllı parasatlı, tájiriybeli, joqarı tayarlıqqa iye barkamal insan sıpatında tán alınadı.
   

Qarım-qatnastıń hár úshewi hám ózara birge islesiwdi shólkemlestiriwdiń usılları hám onda qatnasıwshılardıń múnásibetleri anıq kórinedi. Pedagogikalıq qarım-qatnas tabıslı shólkemlesiwi ushın, oqıtıwshı oqıwshılar menen birge islesiw is-háreketine tereń kirip kete alıwı, shaxstıń hár tárepleme qáliplesiwiniń maqset hám wazıypaların tereń ańlap, háreket etiwi kerek.
Oqıtıwshılardıń tiykarǵı wazıypası shaxs erkinligin, erkin pikirlew qábiletin qáliplestiriwden ibarat. Sonda ǵana bilimlendiriw sistemasında erkin pikirlew imkaniyatı jaratıladı. Mámleket siyasatınıń ústin tarawı bolǵan nawqıran insan tárbiyasına juwapker – oqıtıwshılar moynına búgingi kúnde rawajlanǵan jámiyetimiz ushın jetik sanalı, erkin pikirley alatuǵın, minez-qulqı menen ózgelerge úlgi bolatuǵın bilimli, sabırlı, shıdamlı, óz kásibin tereń biletuǵın XXI ásir kadrların tayarlaw juwapkershiligi júklengen.
Oqıtıwshınıń tálim-tárbiya tarawındaǵı háreketine erisiwi lazım bolǵan bárshe jaqsı nátiyjeleri onıń oqıwshılar menen janlı hám erkin qarım-qatnasın tuwrı shólkemlestiriw eń tiykarǵı áhmiyetke iye. Oqıtıwshı sóz óneriniń sheksiz qúdireti tiykarında oqıwshılarǵa tárbiyalıq tásir kórsetedi, hár bir sabaqtı ónimli etip shólkemlestirip alıp baradı, oqıwshılar menen sóylesiwdi biledi, tárbiyanıń sáwbet, lekciya aytıp beriw sıyaqlı usıllarınan ónimli paydalanadı tálim – tárbiya barısında oqıwshılar menen qızıqlı qarım-qatnastı ámelge asıradı.
Tálim–tárbiyalıq háreketti bekkem shólkemlestiriw oqıtıwshınıń janlı qarım-qatnasın ónimli shólkemlestiriwge baylanıslı. Bunda oqıtıwshı hám oqıwshınıń qarım-qatnası jaqsı nátiyjeler beriwi ushın oqıtıwshıda oqıwshılar menen erkin qarım-qatnas qábileti bolıwı kerek. Oqıtıwshı menen oqıwshınıń qarım-qatnasın baylanıstırıwshı tiykarǵı qural –sóz. Oqıtıwshınıń sóz baylıǵı qanshelli kóp bolsa, qarım-qatnas alıp barıw qábileti tez kórinedi, jaqsı nátiyjelerge erisiw ańsat boladı.
Ádette, sóz baylıǵı kambaǵal bolǵan oqıtıwshılar óz pedagogikalıq háreketinde oqıwshılar menen tez-tez qarama-qarsılıqlarǵa dus keledi. Oqıtıwshınıń janlı qarım-qatnası hár qanday tárbiyalıq shólkemniń mánis hám mazmunın oqıwshıǵa tábiyiy halda jetkizedi, usı barıstıń obekti hám subekti ortasında qarım-qatnas ushın bekkem kópir jaratadı hám ishki sezimler menen háreketiniń birigiwin támiyinleydi.