Ájiniyaz atındaǵı nmpi fakultet: Tábiyiy pánler Kafedra: Ximiya oqitiw Metodikasi Topar : 2a-ximiya

 Maltoza (solod qumshekeri). Kraxmalga solod quramındaǵı diastaz tásir ettirilgende 
maltoza payda boladı. Sol sebepli de maltoza solod qumshekeri dep júritiledi. 
Maltoza gidrolizlanganda eki molekula glukozaga bóleklenedi. Ol qaytarıwshı 
disaxaridlar gruppasına kiredi, sebebi Feling suyıqlıǵın qaytaradı, nátiyjede 
fenilgidrazin menen fenilgidrazon payda boladı. Bul hal maltoza molekulasında 

---

ańsatǵana aldegid gruppasına oǵada alatuǵın gruppa bar ekenin, yaǵnıy maltoza 
molekulasında bir erkin yarımasetal gidroksil (glukozid gidroksili) bar ekenin 
kórsetedi. 
Sonday eken, maltoza molekulasın payda bolishida glukozaning birinshi 
molekulasındaǵı yarımasetal gidroksil menen ekinshi molekulasındaǵı spirt 
xarakterindegi gidroksil qatnasadı. Onıń Xeuors boyınsha dúzılıw formulası 
tómendegishe ańlatpalanadı: 
Maltozaning suwdaǵı eritpesi qutblanish tegisligin ońǵa buradi. Onıń shıyrınlıǵı 
qandga salıstırǵanda 40 % cha kem. Maltoza vino hám pivo islep shıǵarıw sanaatında 
aralıq ónim esaplanadı. 
 Laktoza (sút qumshekeri). Laktoza sút quramında (siyir sutinde 4—5,5 %, hayallar 
sutinde 5,5—8,4 %) boladı, sol sebepli ol sút qumshekeri dep da ataladı. Laktoza 
gidrolizlanganda glukoza jáne onıń izomeri — galaktoza payda boladı : 
C
12
H
22
O
11
+ H
2
O → C
6
H
12
O
6
+ C
6
H
12
O
6
laktoza glukoza galaktoza 

---

 Laktoza qaytarıwshı disaxaridlarga kiredi, yaǵnıy onıń molekulasında erkin 
yarımasetal gidroksil gruppası bar. Onıń Xeuors boyınsha dúzılıw formulası 
tómendegishe: 
Laktozaning dúzılıw formulasınan kórinip turıptı, olda, onıń molekulasında 
galaktoza molekulasındaǵı yarımasetal gidroksil menen glukoza molekulasındaǵı 
spirt gidroksilidan suw ajralıp shıǵıwı nátiyjesinde payda boladı. Laktoza eritpesi 
qutblanish tegisligin ońǵa buradi. Onıń salıstırma buruvchanligi [α]
20
D
+ 52,5. Sút 
qumshekeri medicinada úlken áhmiyetke iye, ol jas balalar ushın tiykarǵı azıq 
element esaplanadı. 
 Sellobioza. Onıń dúzilisi maltozaga uqsas bolıp, tek ayırmashılıǵı sonda, maltozada 
birinshi qaldıq α-D-glukoza qaldıg'i bolsa, sellobiozada bolsa β-D-galaktoza qaldıg'i 
bolıp tabıladı. Bunday β- monomerga iye disaxaridlar ferment emulsiya tásirinde 
monosaxaridlarga bóleklenedi.