Ájiniyaz atíndaǵi nókis mámleketlik pedagogikalíq institutí filologiya fakulteti ájiniyaz atındaǵı nmpi tayarlıq kursınıń «Qaraqalpaq tili hám ádebiyatı»

Máspatsha. Dástannıń atı da, waqıyası da usı Máspatshaǵa baylanıslı. Usınıń ózi-aq, onı dástanda sheshiwshi orındı iyeleytuǵın tiykarǵı qaharman ekenin kórsetedi. Máspatshanıń minezinen aldı menen kózge túsetuǵın belgileri shın muhabbatı, sadıqlıǵı taza júregi, kúshli jigeri. Xalıqtıń dástanda Máspatshanı unamlı qaharman sıpatında súyiwiniń sebebi de onıń sol belgilerine tiykarlanadı.
Ol Tama eliniń qızı Ayparshanı súyedi, onı óz eline alıp kiyatırıp kóp qıyınshılıqlarǵa ushı-rasadı, kóp sanlı jaw menen urısadı, jeti jerinen oq tiyip, jeti jıl tawda sergizdan boladı. Biraq óz súyiklisine bolǵan muhabbatına sadıq qaladı.
Máspatshadaǵı muhabbat turaqlı haqıyqıy gúressheń mazmunǵa iye. Ol óz muhabbatına sadıq, onı qorǵaw, óz maqsetine jetiw ushın kúsh te, qural da jumsap, batırlıq penen gúrese aladı. Sonlıqtan da, Hayarbabanı quwıp ketip, bir jaqtan Babaxan 18 mıń láshker menen kelip Ayparshanı alıp ketken waqta, óz súyiklisinen ayırılǵan Máspatsha:
Jaǵamnan sel bolıp aqtı kóz jasım,
Yarımnan ayrılıp eńirer bul basım-
dep zarlaw yamasa Manjun atqa ótinish aytıp qayǵısın bólisiw menen ǵana shegaralanıp qalmaydı, al, «ya Ayparsha yarımdı alıp qaytaman, ya jaw qolında ólip qaytaman» dep jawǵa atlanadı, qaharmanlıq sawash júrgizip, jawdı qıradı. Máspatshada óz súyiklisine bolǵan sadıqlıǵı, turaqlılıǵı tiykarǵı orındı iyeleytuǵını durıs, biraq ol tek turaqlı ashıq ǵana emes, al kúsh jigeri tolısqan batır bolıp ta esaplanadı. Onıń kóp sanlı qalmaqqa jalǵız ózi toqtam beriwin aytpay-aq, qalmaqtıń ardaqlaǵan Alańǵasar dáwiniń, ol jeti jerden oq tiyip jatırǵanda qasına barıwǵa qorqıwınıń ózi joqarıda aytqanımızǵa dálil boladı. Máspatshadaǵı tiykarǵı belgi turaqlı ashıqlıq degennen, ol ashıqlıqtı ayırımlap alıwǵa, Máspatsha ózinde bar bolǵan batırlıqtı tek ashıqlıq jolında jumsaydı dewge bolmaydı. Onıń yardı shın súye alǵan júregi, eldi de solay súye aladı, elge túsken qıyınshılıqtıń ózine túskenin maqul kóredi. Onıń aqırǵı ret Ayparsha menen elge ketip baratırıp, qalmaqtıń sansız láshkerin kórgende; «bular az ǵana Keneges elime barıp shawıp alsa, ádil er boldım ne, ya qara jer menen teń boldım ne, usı jerde qalmaq penen urıs eteyin, ya óleyin, ya qalmaqtı dinge еndirip qaytayın» - dep aytqan sózi de ondaǵı el, súyiw sezimine baylanıslı. Máspatshadaǵı ańqawlıq, isengishlik tikkeley aqılsızlıqtıń belgisi emes, al aq kókirek, aq kewillilikti, ózi haqıyqattı sóyleytuǵın, aldaw, hiyleni bilmeytuǵın joqarı adamgershilikli adamnıń kórinisi. Kóp sanlı Babaxanlar basqarǵan hayal-qızlarǵa kózqaras, shańaraqta, muhabbatqa juwapkersizlik tán bolǵan sol dáwirde, óz súyiwshiligine turaqlı bolıw, turmısqa
jeńil qaramaw, hayal-qızlardıń adamshılıq qádirin tolıq túsiniw hám húrmetlew, uluwma alǵanda Máspatshanıń unamlı belgisi, mine usılar.