Ájiniyaz atíndaǵi nókis mámleketlik pedagogikalíq institutí filologiya fakulteti ájiniyaz atındaǵı nmpi tayarlıq kursınıń «Qaraqalpaq tili hám ádebiyatı»


Qurtqa obrazı hám basqa da unamlı obrazlar


Download 383.5 Kb.
bet9/13
Sana11.07.2023
Hajmi383.5 Kb.
#1659658
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
Bog'liq
2 Едиге, кырык кыз, Коблан дастаны

Qurtqa obrazı hám basqa da unamlı obrazlar: Qurtqa óziniń aqıllılıǵı, danalıǵı menen kózge túsedı. Ol batırǵa qısılǵan jerde aqıl-keńes beredi. Qurtqanıń bilgirligi, danalıǵı, ásirese onıń batır Qoblanǵa ılayıqlı tulpar at saylap alıp, onı baǵıp jetistiriwinen kórinedi. Jáne de Qurtqanıń aqıllılıǵı mınadan kórınedı: Qoblan Seydimxan batırdıń eline barıp, arsha aǵashtı qulatıp, Qurtqanı óz eline alıp qaytarda, Qurtqa Qoblanǵa ana-sınan enshige «Jay tastan basqa nárse alma, tek jay tastı ǵana sorap al», - dep aqıl beredi. Sońınan jay tas Qoblanǵa kóp
payda keltiredi. Dástanda Qurtqa tek batırdıń joldası, aqılgóy járdemshisi ǵana emes, al xalıqtıń ǵamın oylaǵan, xalıqqa basshılıq qılatuǵın dana basshı retinde de
kózge túsedi. Bul dástandaǵı mına epizodta ayqın kórinedi. Alshaǵır xan Qoblannıń elin shawıp, xalqın bende yetkennen keyin, jawdıń qolında bende bolıp búlingen el-xalıq Qurtqaǵa jılap keledi. Sonda, Qurtqa Alshaǵır xannıń aldına barıp, bılay deydi:
Burınǵıdan qalǵan sóz,
Xan ústine jaw kelse,
Qaytar yeldiń dáwleti,
Xan ústine yel kelse,
Ol da xannıń dáwleti,
Jetim ul menen jetim qız,
Bulda xannıń perzenti.
Qurtqa durıs, aqıllı sóz aytıp, eline altı ayǵa shekem erkinlik, jeńillik alıp beredi. Qurtqa obrazındaǵı jaqsı pazıyletlerdiń barlıǵı eldi súyiwshilik penen tıǵız baylanıslı. Qurtqa el qorǵaw mápin óz qara basınıń mápinen joqarı sanaydı. Onıń obrazı eli, xalqı ushın gúressheń hayal-qızdıń obrazı. Qurtqaǵa jaqın, uqsas obraz -Qoblannıń qarındası Qansulıw obrazı. Bul da, Qurtqa sıyaqlı aqıllı, parasatlı, batırdıń keńesshisi, aqılgóy qarındası retinde súwretlenedi. Qoblan Aqshaxannıń jawızlıǵına shıdamay qáhárlenip Aqshaxanǵa qarsı atlanbaqshı bolǵanda Qansulıw
Qoblanǵa: «Xanǵa qarsı urıspa, urıssań biygúna xalıqtıń nahaq qanı tógiledi» dep durıs aqıl beredi. Dástanda bulardan basqa Qıdırbay, Bozkempir, Polat, Er Sayım sıyaqlı t.b. unamlı obrazlar bar. Bular batırdıń obrazın ele de kúsheytip jawız kúshlerge qarsı xalıqlıq kóz qarastan súwretlenedi.

Download 383.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling