Жиноят-процессуал кодексига

Суриштирувчи, терговчи олиб қўйиш ёки тинтув ўтка­зишга киришишдан олдин олиб қўйиш ёки тинтув ўтка­зилаётган шахсни қарор ёки ажрим билан таништириб имзо қўйдириши шарт.
Суриштирувчи, терговчи олиб қўйиш ёки тинтув ўтказилаётган бинода ёки ўзга жойда турган шахсларнинг олиб қўйиш ёки тинтув тамом бўлгунга қадар шу бино ёки жойдан чиқиб кетишини, шунингдек, уларнинг бир-бирлари билан ёки бошқа шахслар билан гаплашишини тақиқлаб қўйишга ҳақлидир.
Суриштирувчи, терговчи олиб қўйиш чоғида қарор ёки ажрим билан таништирганидан сўнг олиниши лозим бўлган нарса ва ҳужжатларни ихтиёрий равишда беришни таклиф қилади, таклиф рад этилган тақдирда мажбурий равишда олади. Башарти бу нарса ва ҳужжатлар олиб қўйишни амалга ошириш тўғрисидаги қарорда ёки ажримда кўрса­тилган жойдан топилмаса, у ҳолда тинтув ўтказилади.
Суриштирувчи, терговчи тинтув ўтказишга киришаёт­ганида қарор ёки ажрим тақдим этганидан сўнг, олиб қўйилиши керак бўлган нарса ва ҳужжатларни беришни таклиф қилади. Башарти улар ихтиёрий равишда берилса, олиб қўйиш баённомаси тузилади. Агар қидирилаётган нарса ёки ҳужжатлар берилмаса ёхуд тўлиқ ҳолда топширил­маган бўлса, тинтув ўтказилади. Тинтув чоғида бу хусусдаги қарорда ёки ажримда кўрсатилган нарса ёки ҳужжатлар қидирилади ва олинади. Иш учун аҳамиятга молик бошқа нарса ёки ҳужжатлар, шунингдек, сақланиши тақиқланган ашёлар топилган тақдирда, улар ҳам олиб қўйилиши лозим. Суриштирувчини, терговчини бу нарса ёки ҳужжатларни олиб қўйишга ундаган асослар тинтув ўтказилганлиги ҳақидаги баённомада акс эттирилади.
Олинаётган нарса ва ҳужжатларнинг ҳаммаси холислар­га, олиб қўйиш ёки тинтув ўтказишда иштирок этган бошқа шахсларга кўрсатилади, баённомада тўлиқ акс этти­рилади, зарурат бўлган тақдирда ўралиб, муҳрланади. Ўралган ва муҳрланган нарса ва ҳужжатларни кейинги тергов давомида очишга фақат холислар иштирокида йўл қўйилади.
Олиб қўйиш ёки тинтув ўтказиш вақтида ёпиқ бино­ларни ёки буюмлар сақланадиган жойни унинг эгаси ўз их­тиёри билан очиб беришдан бош тортса, суриштирувчи­нинг, терговчининг ўзи уларни очишга ҳақлидир. Бунда зарурат бўлмаганда қулфлар, эшиклар ва бошқа нарсалар­нинг шикастлантирилишига йўл қўймаслиги ҳамда уйдаги саранжомлик бузилмаслиги лозим.

1. Ушбу тергов ҳаракатини ўтказишда фуқароларнинг Ўзбе­кистон Республикаси Конституцияси ва бошқа қонунларида белгиланган ҳуқуқ ва эркинликларини, уларнинг мулкий дахл­сизлигини, далиллар мақбуллигига оид қоидаларни муҳофаза қилишга қаратилган талабларга риоя қилиш шарт.

2. Суриштирувчи, терговчи олиб қўйиш ёки тинтув ўтка­зишга киришишдан олдин олиб қўйиш ёки тинтув ўтказилаёт­ган шахсни қарор ёки ажрим билан таништириб унга имзо қўйдириши шарт.
3. Умумий қоидаларга мувофиқ ушбу тергов ҳаракатини ўтказиш эрталаб соат 06 дан кеч соат 22 га қадарли амалга оширилиши лозим.
Агар шу вақт ичида тинтув ёки олиб қўйиш тергов ҳаракати­ни якунлашнинг имконияти бўлмаса, жумладан, олибқўйиш ёки тинтув амалга оширилаётганжой ва хоналаркўплиги, вақт тугаб, кеч бўлганлиги ваёруғлик етарли эмаслиги, хонани тегишли тартибда ёритиб туришнинг иложи йўқ бўлса, унда тергов ҳаракатини тўҳтатиб, қидирилаётган хонани муҳрлаб, уни тергов ҳаракатини давом эттиришгача муҳофаза қилишчоралари кўрилиши керак. Мабодо, тинтув ўтказилаётган жойни муҳофаза қилишгаимконият бўлмаса, тергов ҳаракати тунги вақтда ҳам ёритиш чораларини кўрган ҳолда, амалга оширилиши ва тергов ҳаракати якунланиши лозим.
4. Кечиктириб бўлмайдиган ҳолларда тинтув прокурорнинг санкциясисиз ўтказилиши мумкин, лекин бундай ҳолда ўтказилган тинтув ҳақида йигирма тўрт соат ичида прокурорга хабар қилинади. Хабар албатта, тинтув ўтказган масъул шахс томонидан ёзма равишдаберилади.
Кечиктириб бўлмайдиган ҳолатлар суриштирувчи ёки тер­говчининг прокурорга юборган хабарномасида асослантирили­ши лозим. Хабарномада тинтув натижаси ҳам баён қилинса, мақсадга мувофиқ бўлади. Хабарноманинг нусхаси ишга қўшиб қўйилади.
5. Корхона, муассаса ва ташкилотлардан ҳужжатларни олиб қўйишда, улар ашёвий далил характерига эга бўлмаса, бу ҳужжатларнинг ташкилот раҳбари томонидан тасдиқланган нусхаси олиб кетилиши мумкин. Компьютер техникасидаги маълумотларни ашёвий далил сифатида олишда, компьютернинг ўзини олиб кетиш шарт эмас, балки, ундагимаълумотларни тегишли тартибда дискета, лазер диски, флешка ва бошқа шундай маълумотларникўчириб олиш қурилма ва ускуналари воситасида нусхаси олинса, етарли ҳисобланади.
6. Суриштирувчи ёки терговчи шарҳланаётган моддадагитергов ҳаракатиниўтказиш учун турар жойга ёки бошқа бинога киргандан сўнг, олиб қўйишилиши керак бўлган ҳужжатларва қидирилаётган нарса, предмет, жиноят қуролини ихтиёрий равишда топширишни таклиф этади. Агарда, бу нарсалар ихтиёрий равишда суриштирувчи ёки терговчига тақдим этилса, улар ушбу тергов ҳаракатини амалга оширмасдан, тегишли тартибда ихтиёрий равишда топширилганлиги ҳақида баённома тузишлари мумкин. Олинган ҳужжат ёки нарса олинаётган жойнинг ўзида холислар иштирокида кўздан кечирилиши ва бу ҳақда баённома тузилиши керак.
Мабодо, олинган нарса ва ҳужжатларни кўздан кечириш узоқ вақтни талаб этса, улар суриштирувчи ёки терговчининг хонасида кўздан кечирилиши мумкин. Албатта, бундай нарса ёки ҳужжатлар биринчи навбатда, холислар иштирокида ташқи кўздан кечирилиб,қоидага мувофиқ ўралиб, муҳрланиши, процесс иштирокчиларига имзолатилиши керак.
7. Фуқароларнинг турар жойида тинтув амалга оширилаётган вақтда, қидирилаётган нарсаларни ёки ҳужжатларни тинтув ўтказилаётган шахс ўз кийим-бошида яширганига асос бўлса, унда ҳеч қандайқарорсиз шу ернинг ўзида уни шахсий тинтувини ҳам амалга оширилиши ва бу ҳақда баённомада кўрсатилиши мумкин.
8. Тинтув чоғида бу хусусдаги қарорда ёки ажримда кўрсатилган нарса ёки ҳужжатлар масалан, наркотик восита, жиноят қуроли қидирилади ва олинади. Иш учун аҳамиятга молик бошқа нарса ёки ҳужжатлар, шунингдек, сақланиши тақиқланган ашёлар топилган тақдирда, улар ҳам олиб қўйи­лиши лозим.
9. Суриштирувчи, терговчи олиб қўйиш ёки тинтув ўткази­лаётган бинода турган шахсларнинг тергов ҳаракатларини тамом бўлгунга қадар шу бино ёки жойдан чиқиб кетишини, шунингдек, уларнинг бир-бирлари билан ёки бошқа шахслар билан гаплашишини тақиқлаб қўйишга ҳақлидир. Чунки, тергов ҳаракати ўтказилаётганда қидирилаётган нарсаларни манфаат­дор шахслар томонидан яшириш имкониятини бартараф қилиш керак. Шунингдек, тергов ҳаракати ўтказилаётган жойда, ишти­рокчиларни назорат қилиб, уларни ўзаро келишиб олиш имко­нияти бартараф этилади. Бундан ташқари, тергов ҳаракатини ўтказиш чоғида, процесс иштирокчиларининг руҳий ҳамда эмо­ционал ҳолати, ўзини тутиши суриштирувчи ва терговчининг назаридан қочмаслиги керак.
10. Олинаётган нарса ва ҳужжатларнинг ҳаммаси холис­ларга, олиб қўйиш ёки тинтув ўтказишда иштирок этган бошқа шахсларга кўрсатилади, баённомада тўлиқ акс эттирилади, ўралиб, муҳрланади. Ўралган ва муҳрланган нарса ва ҳужжатларни кейинги тергов давомида очишга фақат холислар иштирокида йўл қўйилади. Олинаётган нарсаларнинг миқдори, ҳажми жиноят иши учун аҳамиятли бўлса ва жиноятни тавсиф қилишга таъсир этса, бу нарсаларни албатта ҳажми ўлчаниши ва миқдори саноқдан ўтказилиши, шунингдек, тарозида тортиб аниқланиши керак. Саноқдан ўтказиш, ўлчаш, тарозида тортиб кўришда қўлланган восита ва техникаларни қаердан олинган­лиги, техник мувофиқлиги, яроқлилик даражаси, қачон ва қаер­да ишлаб чиқилганлиги ва текширишни амалга оширган мута­хассис ҳамда текшириш натижаси албатта баённомада кўрсати­лиши шарт.
11. Олиб қўйиш ёки тинтув ўтказиш вақтида ёпиқ биноларни ёки буюмлар сақланадиган шкафни уй эгаси ўз ихтиёри билан очиб беришдан бош тортса, суриштирувчи, терговчи уларни бузиб очишга ҳақлидир.
Тергов ҳаракатини амалга ошириш вақтида қулфлар, эшик­лар ва бошқа нарсаларнинг заруратсиз шикастлантирилишига йўл қўйилмаслиги ҳамда уйдаги саранжомлик бузилмаслиги лозим.
12.Олиб қўйиш ёки тинтув тергов ҳаракатини ўтказишдан аввал ҳеч ким огоҳлантирилмаслиги,ўтказиладиган тергов ҳаракати ҳақида ҳабардор қилинмаслиги мақсадга мувофиқдир.