Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyati

korelyaciya qilinmaydi. Tezlikning namoyon qilinishini qayd etilgan uchta shaklining umumlashmasidan (qo’shilmasidan) aniqlash mumkin.
18. Muskul ishi faoliyatida jismoniy mashqlar bilan shug’ullanish davomida charchoqka qarshilik ko’rsatish darajasi chidamlilik sifati deb ataladi.
Jismoniy mehnat (sport faoliyati) ni bajarayotgan kishi sekin asta o’z faoliyatni davom ettirishi qiiynlashayotganligini sezadi. Ter quyuilib oqa boshlaydi, yuzida qizillik kuchayadi, rangi o’zgaradi, muskullarida xorg’inilik sezadi, harakat koordinaciyasi,harakat texnikasi tarkibidagi elementlarning bajarish ketma-ketligi buziladi, nafas olishi ritmi chuqurligi o’zgaradi.
19. Egiluvchanlik deganda - tayanch harakat qurilmasining morfofunkcional belgilari tushunila. Bu belgilar ushbu apparat qismlarining harakatchanligin belgilaydi. Harakatlarning maksimal amplitudası egiluvchanlik o’lchami bo’lib xizmat qiladi. Amplitudası bo’lsa odatta burchak o'lchashlarida yoki chiziqli o’lchashlarda bildiriladi. Harakatchanlinki chegaralashni xorǵay harakatlari barchasi ihtimallıgi bo'lgan, cho'zilishshań muskullarning qo'zg'alishchi o'g'ilken ahamiyatga ega. Egiluvchanlikning ortishi bilan soziluvchang muskullar so'ngrek harakatlar ampliudası tezlashishida kuchli saviyasi cho'g'ǵalgan holatqa o'tadi. Bunda cho'zilishchi muskullerdıń faolligi pásiyedi. Egiluvchanlikning paydo bo’lishi muhitning tashqi haroratga bog’liqdir. Haroratning ortishi bilan egiluvchanlik ham ortib boradi. Sutka vaqt boshqa jismoniy sifatlarga qaraganda egiluvchanlikga ko’proq ta’sir etadi.
20. Mehnat (mashq qilish) davomida ish qobiliyatining vaqtinchalik susayishi charchoq deyiladi. Bir xil ish faoliyati davomida charchoq turli kishilarda turlicha bo’lishi amaliyotda isbotlangan. Chunki, har bir individning chidamliligini rivojlanganligi turlichadir.
Bajarayotgan harakati tarkibida qo’shimcha keraksiz harakatlar paydo bo’ladi, qo’shilib qoladi. Bunga asosan, organizmda kechayotgan fiziologik, bioximiyaviy va biomexanik o’zgarishlar sabab bo’ladi. Faoliyatni davom ettirish esa ruhiy, irodaviy va boshqa sifatlar evaziga bajariladi. Bunday holatni konpensaciyali charchoq fazasi deyiladi.