Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyoti

Amaliy (kundalik) jism oniy tarbiya
Amaliy jism oniy m ad an iy at a m a liy -h u n a r va harbiy- 
kundalikka bo ‘linadi.
Jismoniy madaniyatning amaliy turlari umumiy madaniyat 
bilan eng yaqin bog‘langandir. Ularning uzviy aloqasi, hunar- 
amaliy va harbiy-kundalik jismoniy tayyorgarlik, um um iy 
jismoniy tayyorgarlik bazasi asosida tashkil topadi.
Bundan tashqari, jismoniy madaniyatning amaliy turlari 
mazmuniga tayanch jismoniy tarbiya va sportga taalluqli bolgan 
qismlar kiradi.
S o g ‘lomlashtiruvchi jism oniy tarbiya
Jismoniy madaniyatning bu turiga davolash jismoniy tar- 
biyalash kiradi, uning maqsadi organizmning vaqtincha yo‘- 
qolgan funksional imkoniyatining tiklanishiga yordam berish- 
dan iborat.
Gigiyenik jismoniy tarbiyalash ish kuni tartibiga kiritilgan 
b o ‘lib, kundalik maishiy va dam olish tartibi, organizmning 
doim iy holatini yaxshilashga, yoqimli funksional holatini 
vujudga keltirishga sharoit yaratib beradi.
Jismoniy madaniyat turlarining tasnifi katta amaliy aha- 
miyatga ega. Jamiyatda jismoniy tarbiyadan foydalanishning 
maqsadga muvofiqligini, jismoniy tarbiya amaliyotini hal etish 
uchun imkoniyatni anglay bilish uning yo'nalishini aniqlashda 
yordam beradi. Agar maktabda jismoniy ma’lumot, umumiy 
jismoniy tayyorgarlik vazifasi hal etilsa, tayanch jismoniy 
tarbiyani olmoq zarur. Jismoniy tarbiyaning boshqa hamma 
turlari qo‘yilgan vazifalarni hal etish uchun yordam berishi 
m u m k in , am m o tay an ch jism oniy tarbiyani alm ashtirish 
imkoniga ega emas.
Jamiyat hayotida jismoniy tarbiyaning rivojlanish darajasi 
quyidagi ko‘rsatkichlar bilan baholanadi:
— jamiyat a ’zolari hayotida jismoniy tarbiyani qoilash;
Sport — jismoniy madaniyatning tarkibiy qismi
20

---

— jamiyat a ’zolarining salomatlik darajasi va jismoniy 
tayyorgarligi;
— jismoniy tarbiya mashg'ulotlari moddiy-texnik jihatdan 
ta ’minlanganligining ko‘lami va sifati;
— jismoniy tarbiya harakatiga rahbarlik qiluvchilar va 
jamoatchi faollar;
— jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida eng yangi ilmiy-texnik 
jihatdan yutuqlarini qo ‘llash darajasi;
— jamiyat a ’zolarining sport sohasidagi yutuqlari.