Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyoti

M aktabda ,,Alpomish“ va ,,Barchinoy“ 
nishondorlarini tayyorlash 
ishlari
Maktablarda ,,Alpomish“ va ,,Barchinoy“ majmuyi b o ‘yicha 
ish tartiblarini o ‘rgatish, m ajm ua  m e ’yorlari a n c h a yuqori 
b o ‘lganligi u c h u n ularni o ‘zlashtirishda m a ’lum muddat tayyor- 
garlik talab etiladi.
,,A lpom ish“ va ,,B arch in o y “ b o ‘yicha ishlar o ‘q uvchi- 
larning jismoniy tayyorgarlik darajasini va ularning salomatlik 
holatlarini aniqlashdan boshlanadi. Bu m a ’lumotlarni o ‘qituv- 
chilar o k ta b r-n o y a b r oylariga t o ‘plashi m um kin. Bu ishlar 
bilan baravar, suzishni bilmaydigan, ,,A lpom ish“ va „Bar- 
c h i n o y “ m e ’yoriy n o r m a s i n i t o p s h i r i s h d a n o z o d e tilg a n
o ‘quvchilarni aniqlab boriladi.
Bunday m a ’lumotlar o ‘qituvchiga keyingi ishlarida topshi- 
ruvchilarning sonini aniq bilish, o uquv reja ishlaridagi kamchi- 
liklarni aniqlash, har bir sinfdan nishondorlarni tayyorlash 
u ch u n o ‘quvchilar sonini aniqlash, ularning dastlabki tayyor­
garlik darajasini hisobga olish imkonini beradi.
,,A lpom ish“ va ,,B archinoy“ majmuyi b o ‘yicha h a m m a
is h la r n i ta sh k il etish u c h u n m ax su s k o m issiy a tu z ila d i, 
ularning ro‘yxati maktab direktori buyrug‘i bilan tasdiqlanadi. 
Komissiya tarkibiga quyidagilarni kiritish tavsiya etiladi: maktab 
d ir e k to r i, sin fd an ta sh q a ri ishlar ta sh k ilo tc h is i, jis m o n iy
ta rb iy a o ‘qitu v ch ilari, b o s h la n g 'ic h harbiy t a ’lim rah b ari, 
shifokor, katta tarbiyachi, turistik ishlarini tashkil etuvchi, 
jismoniy tarbiya sport jamoasi kengashi raisi.
Amaliyot ko'rsatishicha, talab va m c ’yorlarni topshirishga 
tayyorgarlikning eng qulay va yaxshi shakli — m u n tazam
faoliyat k o ‘rsatayotgan um um iy jismoniy tayyorgarlik, „Alpo- 
m i s h “ va ,,B a rc h in o y “ g u ru h lari t o ‘garaklari hisoblanadi. 
G u ru hlar bir xil tayyorgarlikdagi va yoshdagi o ‘quvchilardan 
tuzilsa, maqsadga m uvofiq b o lad i.
134

---

Mashg‘uJotIarni o ‘tkazishga, ayniqsa, kichik va o ‘rta gu- 
ruhlarga jam oatchi instruktorlar jalb ctiladi.
T a y y o rg a rlik n in g m a ’lum d av rla rid a m a sh g ‘u lo tla r n in g
vazifasi va m a zm u ni, m e ’yorlarni topshirish jadvali, „Alpo- 
m ish“ va ,,Barchinoy“ majmuasining lalablari aniqlanadi.
,,A lpom ish“ va ,,B arch in o y “ , u m u m iy jism o n iy tarbiya 
guruhlarida mashqlanish mashg'ulollarini tashkil etish jismoniy 
tarbiya darsiga o ‘xshaydi.
,,Alpomish“ va ,,Barchinoy“ guruhlaridagi ishlarni, alo­
hida, bir-biridan ajratish maqsadga muvofiqdir. Agar, masalan, 
qizlarga ,,A lp o m ish “ va „ B a rc h in o y " m c ’yorlar no rm alari 
b o ‘yicha koptokni yoki granatani uloqtirish o ‘quv m c ’yorlarini 
topshirish qiyin b o ‘lsa, shu mashqlarning bajarilishini t a ’m in ­
lash uchun muskul kuchini rivojlantirishga katta c'tib or berib, 
uyga vazifa ham berib borish maqsadga muvofiqdir. K o ‘pchiIik 
bolalarga turnikda tortilish m e ’yorini topshirish qiyin. Shunday 
ekan, t o ‘garak m ashg‘ulotlarida muskul kuchini rivojlantirishga 
yordam beradigan mashqlarni yelka kamariga ko‘proq berib 
borish kerak. 0 ‘quvchilarda bunday alohida muskul guruhlari 
rivojlanishi orqada qolishini, ishlarni rivojlantirish jarayonida, 
albatta, hisobga olish kerak.
Majmuiy m e ’yorlarni qabul qilish b o ‘yieha musobaqalarga 
jiddiy tayyorgarlik k o ‘rish kerak. H ar bir musobaqa bolalarda 
m uhim voqea sifatida iz qoldirishi kerak. Alohida hollarda 
m e ’yorlarni nazorat darslarida qabul qilish mumkin. H ar bir 
m e ’yor b o ‘yicha musobaqalarni yiliga 2—3 m arta o ‘tkazish 
zarur.