Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyoti

S o‘zning jo ‘shqinlik funksiyasi 
o'quv va tarhiyaviy vazi­
falarni hal etish g a y o r d a m berad i. N u tq n in g jo 's h q in lig i 
so'zning aham iyatini oshiradi va ularning m a ’nosini tushu- 
nishga yordam beradi. Bu o'qituvchining o'rganiladigan darsga 
munosabatini bildiradi, o'quvchilarning qi/.iqishini, o 'z yutuq- 
lariga ishonch, qiyinchilikni yengib o'tish xohishini orttiradi. 
M a ’no mazmunli, iborani logik va grammatik to'g'ri tuzish, 
obrazli, ifodali, aniq intonatsiyali, mimika -imo-ishora orqali 
jo'shqinlikka erishiladi.
Tasvirlash 
bu — bolalarda faoliyat haqidagi tushunchalarni 
vujudga keltirish usuli.Tasvirlashda harakat-faoliyatning asosiy 
belgilari nim a qilish kerakligi aytiladi, lekin ko'rsatilmaydi. 
N im a uchun shunday qilish kerakligi tushuntiriladi. Bundan
87

---

birinchi tuslumch;mi hosil qilish uchun yoki oddiy faoliyat­
larni o'rganishda, o'quvchilar o 'z bilimlari va tajribalaridan 
foydalana bilgandagina qo'llaniladi.
Tushuntirish 
— harakat-faoliyatlarga bo'lgan ongli m uo- 
malani rivojlantirishning zaruriy usuli, negaki bu texnika deta- 
lini tafsilotini ochib berishga qaratilgan bo'lib, asosiy savol: 
„N im a u chu n ?“ga javob beradi.
Suhbat 
— bir to m on d an , faollikni oshiradi,o'z fikrlarini 
avta bilishni rivojlantiradi,boshqa to m o n dan esa, o'qituvchiga 
o 'z o'quvchilarini bilish,qilingan ishlarni baholashga yordam
beradi. Suhbat o'qituvchining savoli va o'quvchining javobi 
tarzida yoki o 'z fikrini erkin izhor qilish orqali o'tadi.
Tahlil qilish 
— s u h b a td a n , faq at u yoki bu vazifani 
bajargandan so'ng olib borilishi bilan farq qiladi. Tahlil bir 
t o m o n l a m a b o 'li s h i h a m m u m k in ( u n i faq at o 'q it u v c h i 
o'tkazgandagina) yoki ikki to m o n lam a — o'quvchilar ishti- 
rokida suhbat tarzida bo'lishi ham mumkin. Tahlilning ikkinchi 
shakli t a ’lim va tarbiya vazifasini samaradorlik bilan hal etish 
imkonini beradi.