Jismoniy tarbiya va sport fanidan jismoniy tarbiya va sport

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 2.10. Voleybol to’pini o‘yinga kiritish 
To’pni o’yinga kiritig muhim texnik usullardan hisoblanib, nafaqat o’yin 
boshlashga va ochkoni yutib olishga imkon beradi.
Zamonaviy voleybolda standart holatdan ijro etiladigan to’p kiritish nafaqat 
o’yinni boshlash maqsadida qo’llaniladigan vosita, balki borgan sari ochkoga 
erishadigan o’ta salmoqli hujum usullaridan biriga aylanib bormoqda. Shuning 
uchun ham yetakchi trenerlar to’p kiritish mahoratini raqib o’yinchilarini 
maydonda 
joylashishi 
holatiga 
qarab 
shartli 
ravishda 
yaratiladigan 
modellashtirilgan o’yin vaziyatlari ta’sirida muayyan o’yin vaziyatlariga muvofiq 
mashqlantiradilar. To’p kiritish faol hujum vositasi sifatida ochko olish yoki raqib 
hujumini maqsadli tashkil qilishga yo’l bermaydigan texnik-taktik usuldir. Bunday 
O‘yin taktikasi 
Hujum taktikasi 
Himoya taktikasi 
To‘p uzatish 
va birinchi 
to‘pdan 
hujum qilish 
tizimi 
Orqa 
zonalarda 
chiqib to‘p 
uzatish va 
undan ko‘p 
hujumchi 
o‘yini 
To‘p 
uzatish va 
ikki 
hujumchi 
o‘yini 
Raqibni 
to‘p 
kiritishda 
o‘yinchilar
joylashuvi 
Raqib 
hujumida 
o‘yinchilar 
joylashuvi 
O‘z 
hujumchisini 
qo‘riqlashda 
o‘yinchilar 
joylashuvi 
Taktik kombinatsiyalar 
O‘yin vaziyatiga qarab o‘yinchilar 
joylashish variantlari 

---

101 
natija to’p kiritish aniqligi, seryo’nalishligi va kuchliligi bilan ahamiyatga 
molikdir. To’p kiritish mahoratini shakllantirish jismoniy yuklanganlik va ruhiy 
zo’riqqanlik darajasini e’tiborga olga holda amalga oshiriladi. Bu borada ustunlik 
to’p kiritish usullarining ikki turi bilan ta’minlanadi. Ulardan biri, xatto katta 
yuklama ta’sirida ham kuchli va ishonchli to’p kiritish bo’lsa, ikkinchisi 
- 
aniq nishonga (bo’sh yoki qaltis joyga, to’pni zaif qabul qiladigan o’yinchiga) 
to’p kiritish turidir. To’p kiritish texnikasini takomillashtirishda quyidagi 
holatlarni nazarda tutish muhim; 
- 
avval aniqlik, keyin kuch; 
- 
orqa chiziq ortining turli joylaridan to’p kiritish; 
- 
bir urinishda ketma-ket 5-10 marta to’p kiritish; 
- 
raqib tomonidan to’pni qabul qilish xususiyatini e’tiborga olish; Ma’lumki, to’p 
kiritish voleybolda muhim o’rin egallaydi, uni muvaffaqiyatli kiritish ochko olish 
imkoniyatini yaratsa, yo’qotish (xatoga yo’l qo’yish) raqibga ochko "sovg’a" 
qilish bilan yakunlanadi. To’p kiritish raqibni to’pni qabul qilishga yoki uni taktik 
rejasiga jiddiy salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin. Har qanday to’p kiritish usuliga 
o’rgatishda yondashtiruvchi va texnik shakllantiruvchi mashqlarni tanlash hamda 
ularni qo’llash ketma-ketligi bir xil tartibda amalga oshiriladi
7
. 
To’pni o’yinga kiritishni pastdan va yuqoridan, shuningdek to’g’ridan va 
yondan to’pni o’yinga kiritishga bo’linadi. Ko’pchilik o’yinchilar to’pni o’yinga 
kiritishni to’pni aylantirish va aylantirmasdan bajaradilar. To’pni uchish tezligi 
oshirish bilan keng diapazonda o’zgaradi. Pastdan uzatganda to’p sekin uchadi, 
yuqoridan esa tez uchadi.