Jizzax filiali oila psixologiya kafedrasi oila psixoterapiya nazariyasi

1. Bemorning turi “argumentativ”. Avvalo, u bilan kurashishni toʻxtating. 
Hech qachon, hech qanday sharoitda, bahslashmang. Bu qonun. Mijoz bilan rozi 
boʻling, hatto u aniq notoʻgʻri boʻlsa ham. Shunday qilib, siz oʻzingiz qoʻzgʻatgan 

---

203 
bezovta qiluvchi omilni yoʻqotasiz, yoʻqolgan shaxslararo aloqani qayta tiklaysiz va 
vaziyat va harakatlaringizni xotirjam qayta koʻrib chiqish uchun pauza qilasiz. 
2. Bemorning turi “ha ... lekin ...”. Ushbu soʻz faol qarshilikning yana bir 
shaklini koʻrsatadi, bu aslida yoʻq degan ma’noni anglatadi. Shifokorning ikkita 
yaxshi taktikasi bor, ikkalasi ham aykido uslubida. Birinchisi (eng yaxshisi) mijoz 
bilan rozi boʻlish va oʻz fikrini u shunchaki - ta’kidlayman - istamaydigan 
vaziyatning boshi berk koʻchaga tushib qolganini tushunadigan darajada davom 
ettirishdir. Bu Sokratik savollar uslubidagi qisqa, aniq shifokor monologi/dialogi 
boʻlishi kerak, bu esa bemorni uning “ha”si aslida ichki “yoʻq” ekanligini anglab 
etadi. Ikkinchi taktika - ular aytganidek, darhol buqani shoxlaridan oling va 
toʻgʻridan-toʻgʻri koʻrsating: “Diplomatlar:” Ha, roziman, lekin ...” deyishsa, bu 
“yoʻq” degan ma’noni anglatadi. Siz ham xuddi shunday fikrda ekanligingizni 
tushunib, oʻzingizni ham, meni ham aldashni bas qiling”. 
3. Bemor turi “intellektual”. Koʻpincha bu depressiyaga moyil boʻlgan 
pessimist. Bunday mijoz bilan kognitiv psixoterapiyani oʻtkazish qiyin, chunki 
uning pozitsiyasi intellektual fikrlash bilan chalkashib ketgan. Shu bilan birga, 
bemor koʻpincha bahslashuvchi va nihilistdir. U bilan hissiy darajada, yumshoq 
taklifdan, Leynerga koʻra ramziy dramadan, shuningdek, tasavvur qilish usullaridan 
foydalangan holda ishlash yaxshiroqdir. 
4. IQ past boʻlgan bemorning turi, “cheklangan”. Bunday subyektga 
tayyor himoyaviy ratsional bayonotlarni (tasdiqlarni) yodlashni, avtotrening bilan 
shugʻullanishni va muammoli vaziyatda toʻgʻri qurilgan xatti-harakatlar modellarini 
(bixeviorizm strategiyasini) oʻzlashtirishni taklif qilish samaraliroqdir.