Jizzax politexnika instituti qodirova gavhar alisher qizi muhandislik yo

- situatsion motivatsiya funksiyasi: chet tili bo‘yicha bilimlarni taqdim etishda 
individuallikni ko‘rsatish kerak bo‘lganda, talabaning o‘z-o‘zidan yoki mo‘ljallangan 
chet tilidagi muloqotda tashabbuskorligining paydo bo‘lishi uchun old shart-
sharoitlarni yaratadi; 
- lingvokognitiv motivatsiya funksiyasi: u talabalarning tilga va uning lingvistik 
tabiatiga, demak, ushbu tilning lingvistik xususiyatlarini o‘rganishga ijobiy 
munosabatda bo‘lishdan iborat; 
- instrumental motivatsiya funksiyasi: chet tili materialini o‘zlashtirishda 
talabalarning muayyan faoliyat turlariga ijobiy munosabatidan iborat; 

---

- ijtimoiy-madaniy funksiya: xorijiy madaniyatni o‘rganish uchun chet tilini 
o‘rganish motivatsiyasini oshirishni ta’minlaydi (masalan, nutq xatti-harakatlari va 
odob-axloq xususiyatlari haqida), shuningdek, mintaqaviy tadqiqotlar materiallari 
bilan keyingi tanishish. 
Chet tilini o‘rganishni rag‘batlantiruvchi motivatsion sohaning turli jihatlarini 
hisobga olgan holda, muhandislik yo‘nalishidagi talabalarga chet tilini o‘rganish 
motivatsiyasining quyidagi tizimli shakllantiruvchi tamoyillari aniqlandi: 
- chet tilini o‘zlashtirishga ijobiy munosabatni amalga oshirish tamoyili 
- til o‘rganishni eng muhim shaxsiy ustuvorliklar qatoriga qo‘yish tamoyili 
- kelajakdagi kasbiy faoliyat xususiyatlarini hisobga olish tamoyili 
- talabalarni bilimdan faol foydalanishga undaydigan didaktik sharoitlarni 
yaratish tamoyili 
- til materialining murakkablik darajasidan oshib ketish tamoyili 
- chet tilini o‘rganish motivatsiyasini oshirish uchun ijtimoiy-o‘yin modelidan 
foydalanish tamoyili. 
Biz chet tilini o‘zlashtirishga ijobiy munosabatni rag‘batlantirish tamoyilidan 
boshlaymiz, bu, birinchi navbatda, muhandislik yo‘nalishlari talabalari o‘rtasida chet 
tilini o‘rganish uchun motivatsiyani shakllantirish muammosi bilan bog‘liq ko‘plab 
omillarni hisobga olishni talab qiladi: 
- talabalarning chet tilini bilish qobiliyatini hisobga olgan holda hozirgi ta’lim 
darajasi; 
- chet tilidagi to‘liq ma’lumotlarning mazmuni; 
- darsda til faoliyatining kasbiy yo‘nalishi; 
- talabalarning chet tilini o‘rganishdagi faoliyatning kommunikativ jihatlaridan 
qoniqish; 
- o‘qituvchi va talabalar o‘rtasida, shuningdek, o‘quv guruhining o‘zida samarali 
munosabatlarning mavjudligi; 
- talabalarning shaxsiy xususiyatlarini, ularning ilmiy muvaffaqiyatga 
intilishlarini, shuningdek, chet tiliga qiziqishning namoyon bo‘lishini hisobga olish; 
- sinfda hissiy boylik, til muhitini yaratish, bu tilni o‘rganishga qo‘shimcha 
turtki beradi. 
Amaliyot shuni ko‘rsatadiki, darslarning ushbu noan’anaviy shakllari quyidagi 
o‘quv maqsadlarini amalga oshirishni o‘z ichiga olgan rivojlanish salohiyatining 
barcha ko‘rsatkichlariga ega: 
- talabalarning kognitiv, intellektual va lingvistik qobiliyatlarini rivojlantirish; 
- o‘rganilayotgan til mamlakatining madaniy qadriyatlari va an’analariga 
qiziqishni shakllantirish; 
- bag‘rikenglik va boshqa madaniyatlarga hurmat bilan bog‘liq bo‘lgan qadriyat 
yo‘nalishlarini rivojlantirish; 
- kommunikativ faoliyatning turli holatlarida til bilimlaridan foydalanishga 
barqaror ehtiyojni rivojlantirish va boshqalar. 
Shunday qilib, ta’limning noan’anaviy shakllaridan foydalanish talabaning chet 
tilini o‘rganishga bo‘lgan shaxsiy qiziqishiga bo‘lgan munosabatni amalga oshirishga 

---

16 
yordam beradi, bu bizning fikrimizcha, chet tilini o‘rganish motivatsiyasining 
quyidagi tizimni tashkil etuvchi tamoyili bilan to‘liq yordam beradi - til o‘rganishni