Jizzax politexnika instituti "tasdiqlayman"

 
7-ma’ruza. Biomassalardan foydalanish. Biogaz qurilmalari. 
Reja: 
1. Biogaz qurilmalari. Biogaz qurilmalaridan foydalanishning afzalliklari. 
2. Maishiy chiqindilardan ajratib olinayotgan gaz. Biogaz qozonlari. 
 
Biogaz qurilmalari 
Odatda biogaz ishlab chiqarish uchun xom ashyo sifatida chorvachilik (go‘ng) 
va oziq ovqat sanoatini organik chiqindliridan foydalaniladi. Biogaz qurilmalaridan 

---

biomassani anaerop qayta ishlash jarayonida gaz ajralib chiqadi. Ulardan to‘g‘ridan – 
to‘g‘ri maishiy iste’molchilar tabiiy yoki suyultirilgan gaz o‘rnida foydalanish 
mumkin. SHuningdek ulardan issiqlik yoki elektr energiyasini olishda qayta ishlov 
berish mumkin. 
Ishlab chiqarilgan biogaz tarkibini 60 – 70 % ini metan (SN
4
), 30 – 40 %ini 
uglerod dioksidi (SO
2
) va juda kam miqdorda serovodorod (N
2
S) tashkil etadi. 
Biogaz tarkibida 65 % metan bo‘lganda, uning issiqlik ishlab chiqarish quvvati 23023 
kJ/m
3
. 
Biogaz qurilmalarida ishlatilayotgan odatda 80 – 90 % go‘nga 10 – 20 %, sut 
fermalari va qushxonalardan chiqayotgan organik chiqindilar qo‘shiladi. Bu 
qo‘shimchalar sezilarli darajada ajralib chiqayotgan biogaz miqdorini oshiradi va 
biogaz qurilmalarini iqtisodiy ko‘rsatkichlarini yaxshilaydi. ajarlib chiqayotgan 
biogaz miqdori 1 – navbatda sanoat korxonalarining sifatiga, go‘ng uchun hayvon 
turiga bog‘liq bo‘ladi. Yirik shoxli qoramol go‘ngini 1 tonnasidan 25 m
3
, 
parrandachilikdan 190 m
3
, sanoat chiqindilaridan 130 m
3
atrofida biogaz ajratib 
olinadi. Biogaz ajratib olingan biomassa quyuq va suyuq fraksiyalarga ajratilishi 
mumkin. Ularni sotish yoki o‘g‘it sifatida undan foydalanish biogaz qurilmalarini 
iqtisodiy tomondan samara beradi.