Jizzax politexnika instituti "tasdiqlayman"

7-amaliy mashg‘ulot. Biomassalardan foydalanish. Biogaz qurilmalari. 
Reja: 
1. Biomassalardan foydalanish 
2. Biogaz qurilmalar 
 
Biomassalardan foydalanish 
Biomassa tarkibiga qayta tiklanuvchi energiya resurslar keng spektriga ega. 
Bularga yog‘och. sanoat. qishloq xo‘jalik va maishiy chiqindilar kiradi. biomassadan 
energiya olish uchun ular yondiriladi, perulis qilinadi, gazlashtiriladi, shuningdek. 

---

spirt yoki biogaz ajratib olish uchun ularga bioximik ishlov beriladi. Bu jarayonlarni 
har biri qo‘llanilishi bo‘yicha o‘z yo‘nalishiga ega. 
Biogaz qurilmalar 
Odatda biogaz io‘lab chiqarish uchun xom ashyo sifatida chorvachilik (go‘ng) 
va oziq ovqat sanoatini organik chiqindliridan foydalaniladi. Biogaz qurilmalaridan 
biomassani anaerop qayta ishlash jarayonida gaz ajralib chiqadi. Ulardan to‘g‘ridan – 
to‘g‘ri maishiy iste’molchilar tabiiy yoki suyultirilgan gaz o‘rnida foydalanish 
mumkin. SHuningdek ulardan issiqlik yoki elektr energiyasini olishda qayta ishlov 
berish mumkin. 
Ishlab chiqarilgan biogaz tarkibini 60 – 70 % ini metan (SN
4
), 30 – 40 %ini 
uglerod dioksidi (SO
2
) va juda kam miqdorda serovodorod (N
2
S) tashkil etadi. 
Biogaz tarkibida 65 % metan bo‘lganda, uning issiqlik ishlab chiqarish quvvati 23023 
kJ/m
3
. 
Biogaz qurilmalarida ishlatilayotgan odatda 80 – 90 % go‘nga 10 – 20 %, sut 
fermalari va qushxonalardan chiqayotgan organik chiqindilar qo‘shiladi. Bu 
qo‘shimchalar sezilarli darajada ajralib chiqayotgan biogaz miqdorini oshiradi va 
biogaz qurilmalarini iqtisodiy ko‘rsatkichlarini yaxshilaydi. ajarlib chiqayotgan 
biogaz miqdori 1 – navbatda sanoat korxonalarining sifatiga, go‘ng uchun hayvon 
turiga bog‘liq bo‘ladi. Yirik shoxli qoramol go‘ngini 1 tonnasidan 25 m
3
, 
parrandachilikdan 190 m
3
, sanoat chiqindilaridan 130 m
3
atrofida biogaz ajratib 
olinadi. Biogaz ajratib olingan biomassa quyuq va suyuq fraksiyalarga ajratilishi 
mumkin. Ularni sotish yoki o‘g‘it sifatida undan foydalanish biogaz qurilmalarini 
iqtisodiy tomondan samara beradi. 
Kuniga 300 t. quvvatga ega biogaz qurilmalarini qurish uchun umumiy kapital 
sarfi 6,4 mln AQSH dollariga teng bo‘ladi. Keyingi 15 yil ichida bu ko‘rsatkich 5,8 – 
5 mln AQSH dollarini tashkil etishi kutilmoqda. Bunday qurilma 1 m
3
xom ashyodan 
30 – 40 normal m
3
biogaz ajratib olishni ta’minlaydi. Bu 1 MVt generatsiyalovchi 
quvvatga uskunaga etarli bo‘ladi. Bu uskunaning narxi 240000 $ atrofida bo‘ladi.