Jámiyettiń barlıq ekonomikalıq hám sociallıq xızmetlerin úyreniw hám alıp barıwda fundamental mashqalalarǵa dus kelemiz

9.1-keste.

Salıq salıwdıń sistemaları

	Proporcional salıq		Progressivlik salıq		Regressivlik salıq
Dáramat, mıń .swm	Salıq stavkası	Salıq summası, mıń. swm	Salıq stavkası	Salıq summası, mıń. swm	Salıq stavkası	Salıq summası, mıń. swm
100	10%	10	10%	10	15%	15
200	10%	20	12%	24	12%	24
300	10%	30	15%	45	10%	30

Makroekonomikada salıqlar yekige bólinedi: akkordlı (avtonom), olar dáramat dárejesine baylanıslı yemes hám T dep belgilenedi. Dáramat salqları, olar dáramatqa baylanıslı hám tY formulası menen yesaplanadı (t-   salıq stavkası, Y – jalpı dáramat (milliy dáramat, jalpı ishki ónim)).

Salıqtan túsken summa (salıq funkciyası):

T = T₀ + tY

Salıqlar jalpı talap hám jalpı usınısqa tásir kórsetedi. Keynstiń modelinde bolsa salıqlar tek ǵana jalpı talapqa tásir yetiwin kórsetken.

Multiplikativ nátiyje menen salıqlar milliy dáramatqa (Y) mámleket satıp alıwlarınıń tásirindey tásir kórsetedi.

Salıq multiplikatorınıń yek túri bar: avtonomlı salıq multiplikatorı hám dáramat salıǵı multiplikatorı.

Keynstinń teoriyasında salıqlar tek úy xojalıqlarınan jıynaladı, yaǵnıy salıqlar tutınıw qárejetlerine tásir kórsetedi. Bunda tutınıw funkciyası tómendegi  kóriniste boladı

C = Co + MPC (Y - To)

Endi bolsa, salıq multiplikatorın anıqlaymız. Salıqlar jámi talapqa tutınıw qárejetleri arqalı tásir kórsetedi.