Joqarı bilimlendiriw, ilim hám innovaciyalar ministrligi NÓkis innovacialiq instituti Innovacion texnologiyalar hám biznes fakulteti

Joqarı bilimlendiriw, ilim hám innovaciyalar ministrligi


NÓKIS INNOVACIALİQ INSTITUTİ


Innovacion texnologiyalar hám biznes fakulteti
«Ekonomika hám biznes» kafedrasi
Finans hám finansliq texnalogiyalar qánigeligi
Student Jumabaev Azizbek.niń
Mikroekonomika.páninen



Óz betinshe jumisi
Óz betinsha jumis

Tema.Talap ham usinis nizamina kore baha belgilew usillar.

Tayarlaǵan: Jumabaev Azizbek
Qabillaǵan: Kamiljanov .B

Nókis-2023
I.Kirisuw.
II.Tiykargi bolim
1.Bazar mexanizmi ha’m onin’ elementleri.
2.Talap túsinigi. Talap nızamı. Talap ózgeriwshen’ligi hám oǵan tásir etiwshi faktorlar.
3.Usınıs túsinigi. Usınıs nızamı. Usınıs ózgeriwshen’ligi hám oǵan tásir etiwshi faktorlar.
II .Paydalanilgan adebiyatlar dizimi.


1.Bazar mexanizmi ha’m onin’ elementleri

Talap hám usınıslardı ekonomikalıq analizlew keń masshtabtaǵı

mashqalalardı sheshiw ushın qollanılatuǵın qural bolıp esaplanıladı.
Bunday máselelerge tómendegilerdi kirgiziw múmkin:- bahalar, tutınıwshılar talg’ami, tabısı, sanı hám basqa faktorlardıń tutınıw hám ónim islep shıǵarıw kólemi hám de bazar konyunkturasina ta′sirini bahalaw ;
- bahalar jardeminde bazardı tártipke salıw boyınsha mámleket tárepinen
kóriletuǵın ilajlar aqıbetlerin prognozlaw ;
- miynet bazarın tártipke salıw hám minimal mıynet haqı dárejesin belgilew;
- salıqlar, dotatsiyalar, subsidiyalar, importqa qoyılatuǵın baji
tólewleriniń tavar óndiriwshilerge ta′sirini bahalaw hám basqalar.
Egerde mámleket bahanı qadaǵalaytuǵın yamasa basqa nızamlar tiykarında bazar mexanizmine aralaspasa talap hám usınıs teń salmaqlılıq jaǵdayına keledi. Bunın tiykarında bazar bahası hám usıǵan sáykes islep shıǵarılatuǵın ónimniń muǵdarı anıqlanadı. Bul baha hám tovarlardıń kólemi talap hám usınıstı xarakterleytuǵın parametrlerge (faktorlarǵa), olardıń waqıt boyınsha ózgerisine baylanıslı. Sonıń menen birge talap hám usınıstıń ózgerisine mámleket salıq, dotasiyalar arqalı tásir jasawı múmkin. Bazarda qarıydarlar hám satıwshılar óz-ara kelisim nátiyjesinde bazar teń salmaqlıǵına erisedi, bul jaǵdayda olardıń biri-birine artıqmashlılıǵın, utısın anıqlawımız kerek. Biz bul kurs jumisinda joqarıda atap ótilgen máselelerge keńirek toqtaymız.
Bazar - ǵárezsiz qarar qabıl etiwshi xojalıq jurgiziwshi subyektlar hám de satıwshı hám qarıydarlar ortasındaǵı ayriqsha formadaǵı munasábetler jıyındısı bolıp tabıladı.
Bazar ekonomikası jáne onı xarakteristikalaw fundamental ne, qanday, kim ushın hám qashan islep shıǵarıw kerek degen máseleler túrli ekonomikalıq sistemalarda túrlishe xal etiledi.
Túrli sistemalardı klassifikaciyalaw eki kriteryaǵa tiykarlanadı :
isleb shıǵarıw salasında ústin turatuǵın bolǵan múlkshilik formasına qaray;ekonomikalıq iskerlikti basqarıw hám baqlaw usılına qaray tómendegi ekonomikalıq sistemalarǵa ajıratıw múmkin:
Dástúriy ekonomikalıq sistema - tábiy, yaǵnıy awıl xojalıǵı óndirisine tiykarlanadı.
Bólek ekonomikalıq subyektning iskerlik baǵdarı, onıń islep shıǵarıw kólemi, ol kisin qaysı social gruppaǵa tiyisli ekenligin belgilep beredi.
Tiykarǵı ekonomikalıq máseleler dástúrlerge tıykarlanıp sheshiledi. Zamanagóy jámiyette dástúr hám qádiriyatlar tek insanlardıń jeke turmısına tiyisli bolıp tabıladı.
Bazar ekonomikası sisteması - jeke isbilermenlik, tańlaw erkinligi, báseki ortalıǵına tiykarlanadı. Bazar ekonomikasında bólek subyektlerinin’ jeke qızıǵıwshılıqları inabatqa alınadı. “Sap bazar ekonomikası” - mámlekettiń ekonomikaǵa aralasıwın, basqarıwdı tolıq biykar etedi. Mámleket tek “oyın qaǵıydalariga” ámel etiliwin qadaǵalaw etip turadı. Bazar daǵı subyektlar tek ǵana jeke mápleri, paydaların názerde tutıp, iskerlik júrgizediler.