Journal of Advanced Research and Stability Volume: 02 Issue: 11

Satirik janrga xos xususiyatlar 
Satirik janr bir qator xarakterli xususiyatlarga ega: 
 Tanbeh va kulish. Yozuvchi kulgi yordamida insonning kamchilik va illatlarini fosh qiladi. 
 Yoqtirmaslikning ochiq ifodasi. 
 Tasvirlangan ob'ektga salbiy munosabat, shu bilan birga ijobiy ideal mavjud bo'lib, unga 
qarshi tasvirlanganning salbiy xususiyatlari aniq ajralib turadi. 
 Satirik ijodning majburiy natijasi kulgidir. 
 Qo'pol, ba'zan haqoratli so'zlar. 
 O'tkir, g'azablangan va ba'zan kaustik masxara mavjudligi. 
 Giperbola, litota, grotesk, allegoriya va boshqa ifoda vositalaridan foydalanish. 
 Satirik yozuvchining maqsadi eskini yo'q qilish, yo'q qilish va yangining paydo bo'lishini 
rag'batlantirishdir. 
Satirik asarlarda qo‘llanilgan badiiy uslublar 
Yozuvchilar tomonidan ijtimoiy hayotni qoralash va masxara qilish uchun foydalanadigan satirik 
janrning asosiy usullari (vositalari) qo„yidagilardir: 

---

Journal of Advanced Research and Stability
Volume: 02 Issue: 11 | Nov - 2022 ISSN: 2181-2608 
www.sciencebox.uz 
247 
 istehzo - zaharxandali istehzo (masalan, "Bo'ri baytalga rahm qildi, dum va yelini qoldirdi" 
maqoli bilan N.V. Gogolning "Nevskiy prospekti" hikoyasi tugaydi); 
 giperbola - mubolag'a (M.E. Saltikov-Shchedrinning "Bir mujik ikki generalni qanday 
boqqanligi haqidagi ertak" dagi odamning epchilligi va generallarning nodonligini haddan 
tashqari oshirib yuborgan); 
 Litota - har qanday belgi, xususiyat yoki hodisani ataylab kamaytirilishi: 
 grotesk – real bilan qarama-qarshilik, fantastika uyg'unligi (N.V.Gogolning "Burun" 
hikoyasi, unda burun mustaqil hayot kechira boshlaydi); 
 kinoya – nozik, yashirin masxara (“Qayerdan, aqlli (eshakka murojaat), boshingni aylanib 
yurasanmi?” I. A. Krilovning “Tulki va eshak” masalidan); 
 ilmiy fantastika – dunyoni ko„rsatish shakli bo„lib, unda real g„oyalar asosida hayotning 
mantiqiy mos kelmaydigan manzarasi yaratiladi (J.Svift “Gulliver sayohatlari”); 
 allegoriya – voqelikning konkret hodisasi yordamida mavhum tushunchaning allegorik 
tasviri. Masalan, I. A. Krilov ertaklarida Tulki ayyorlikni, Eshak qaysarlikni, jaholatni va 
hokazolarni anglatadi; 
 alluziya (ishora) – iboraning ma‟lum faktga ishora sifatida ishlatilishi. 
 Metafora, sinekdoxa, metonimiya, parafraza, oksimoron, maqol va matallar ham tez-tez 
ishlatiladi.