Jun tolasi. Ipak tolasi. Oksillar tarkibidagi aminokislotalarning umumiy xassalari

Oksillar tarkibidagi aminokislotalarning umumiy xassalari.

Oksillar tarkibiga kiradigan aminokislotalar ok kristall moddalar bulib, odatdagi temperaturada, kattik xolatda turgundir. Suv eritmalarida aminokislotalar 100-200⁰ S da kiska muddatda kizdirilganda buzilmaydi, ammo kislota yoki ishkor ishtirokida oksillar gidrolizlanganda bir kator aminokislotalar buzilib ketadi. Aminokislotalar suvda turli darajada eriydi. Sistin va tirozin eng kam, proli va oksiprolin esa juda yaxshi eriydigan aminokislotalardir. Aminokislotalarning kupchiligi mutlak spirtda ancha kam eriydi. Oksillar tarkibiga kiruvchi barcha aminokislotalar tuzilishiga kura, α – aminokislotalarning xuddi uzi, ya’ni ular tarkibidagi gruppa karboksilga kushni bulgan uglerod atomida turadi. Agar aminokislota tarkibida ikkinchi NH₂ bulsa, u xar doim eng chetdagi uglerod atomiga boglangan buladi. Bunga lizin va ornitin misol bula oladi:

Aminokislotalarning optik izomerligi. Deyarli xamma aminokislotalar optik faoliyatga ega. Aminokislotalarning fazodagi strukturasi asosida ularni ikki katorga ajratish biologik axamiyatga ega. Oksillar tarkibiga α-aminokislotalar, D- va L – formada buladi. Lein organizmdan ba’za bir D- aminokislotalar xam ajratilib olingan. Ayrim D- aminokislotalar erkin xolda va bakteriya xujayrasining pardasida va peptid antibiotiklarda uchraydi.

Aminokislotalarning ionlik xususiyatlari. Aminkislotalarning dissotsiyalanishini Brenstedning kislota va asoslar nazariyasi buyicha yaxshi tushunsa buladi. Buyuk nazariyaga muvofik proton berishi mumkin bulgan xamma birikmalar kislotalar katoriga, uni kabul kiladiganlari asoslar katoriga kiritiladi.

SHu nuktai nazar buyicha SOON va NH₃⁺ gruppalarni kislota, SOO^-, NH₂ ni asoslar deb xisoblash kerak. Barcha aminokislotalar suvli eritmalarida ikki kutbli ionlar yoki svitter ionlar shaklida, ya’ni aminokislotalarning karboksil gruppasi dissotsiyalangan, amino gruppasi protonirlangan xolatda buladi.

Aminokislotalarning kush kutbli bulishlari ularing fizik-ximiyaviy xossalariga ta’sir kiladi, xususan, aksari aminokislotalarning suvda yaxshi erib, organik eritmalarida kuchsiz erishi ularning mana shunday ionlanishiga boglik.
Aminokislotalar uzlarining amfoterlik tabiatlariga mufovik, muxitning r^N iga karab anion, kation yoki elektroneytral bipolyar ionlar shaklida buladilar: kuchli kislotali eritmalarida aminokislotalar musbat ionlar

Ishkoriy eritmalarida manfiy ionlar shaklida

Karboksil va aminogruppalarning dissotsiyalanishi konstantasi (K₁ va K₂ ) yoki ularning manfiy logarifmlari (rK₁ va rK₂ ) dissotsiyalangan shakllariga nisbati 1 ga teng, ya’ni aminokislotalarning 50% i dipol va 50% anion xolida kationlar shaklida bulgan xolatda vodorod ionlari konsentratsiyasining soniga teng.