Jurnalistlar va robot jurnalistlar: raqobatmi yoki hamkorlik

JURNALISTLAR VA ROBOT JURNALISTLAR: RAQOBATMI
YOKI HAMKORLIK
MUNDARIJA:
KIRISH.....................................................................................................................4
ASOSIY QISM
I BOB. OAVda INSON VA TEXNIKA OMILI NATIJASI..............................7
1.1. Jurnalistikada inson o'rni va uni kuzatadigan auditoritasi……………………..10
1.2. Jurnalistikada o'zgarishlar natijasida zamonaviy texnologiyaning kirib kelishi……………………………………………………………………………..19
I bob yuzasidan xulosalar…………………………………..…………………...30
II bob. JURNALISTLAR VA ROBOT JURNALISTLARNING ISHLASH JARAYONLARI VA KAMCHILIKLARI..........................................................31
1.1. Jurnalistlar va robot jurnalistlarda mavjud kamchiliklari, ularda jurnalistik emotsiya va hissiyotlar………………………………………………………………
1.2. Har ikkala jurnalistik vositaning bir-biriga tasiri va hamkorlik amalga oshirish choralari……………………………………………………………………………..
II bob yuzasidan xulosalar………………………………………………………..
XULOSA....................................................................................................................
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR…………………………………………

Mavzu dolzarbligi: O`zbekistonda yoshlarga oid davlat siyosatini targ`ib qilish, mamlakatimizda mustaqil hayotga qadam qo`yayotgan yoshlar hayotini keng yoritish, ularning qiziqishlari, yutuq va muammolari haqida rang-barang media-mahsulotlar yaratishda yosh jurnalist kadrlardan foydalanish o`z samarasini bermoqda.
Bu borada O`zbekiston yoshlar ittifoqi va O`zbekiston elektron ommaviy axborot vositalari milliy assosiasiyasi tomonidan navqiron jurnalistlar malakasini oshirish, tezkor va xolisona mediamahsulot tayyorlash hamdaxalqaro tajribani o`zlashtirish maqsadida ko`plab seminar-treninglar tashkil etib kelinmoqda. Har yili Konrad Adenaur jamg`armasining Markaziy Osiyo bo`yicha mintaqaviy vakolatxonasi ko`magida har yilning oktyabr kunlari davlat telekanallarda o`tkaziladi. “Milliy jurnalistikani rivojlantirish istiqbollari: nazariya va amaliyot” mavzusidagi seminar-treningga etakchi nemis ekspertlari, Germaniya telekompaniyalari, xususan Federal assosiasiyasi Prezidenti Rene Falkner boshchilik qiladi. Mustaqil va erkin jurnalistikani rivojlantirishimiz kerak. Ayniqsa bugungi tashqi siyosatdagi O‘zbekistonga bo‘layotgan bosimlarni inobatga olgan holda, xorij propagandasining agressiya va zo‘ravonlik qurboni bo‘lmaslik uchun ham bu juda zarur.
Bizning matbuot va uning xavfsizligi alohida shaxslarga bog‘liq bo‘lishi emas, balki qonunlar va yaratilgan tizim ishlashi kerak. Jurnalist va blogerlarimiz huquqiy savodxonligi, ularni bilimini yanada kuchaytirish kerak. Aholining mediasavodxonligini oshirishga erishish kerak. 
Aynan shuning uchun ham xorijiy tashkilotlar bilan doimiy hamkorlik kerak. Biz bu yo‘nalishdagi xorijiy tashkilotlarni O‘zbekiston bilan birgalikda ko‘proq loyihalar qilishga, bizni ko‘proq qo‘llab-quvvatlashga, yordam berishga chaqiramiz. Bilingki, bizning missiya ham insoniyat hayotini yaxshilanishida befarq bo‘lmaslik va o‘z hissamizni qo‘shishdan iboratdir.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti 27 may Matbuot va ommaviy axborot vositalari xodimlari kuni munosabati bilan «Ommaviy axborot vositalarini qo‘llab-quvvatlash va jurnalistika sohasini rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi qarorini imzoladi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022 yil 28 yanvardagi PF–60-son Farmoni bilan tasdiqlangan 2022–2026 yillarga mo‘ljallangan Yangi O‘zbekistonning taraqqiyot strategiyasini amalga oshirish, shuningdek, ommaviy axborot vositalarining qonuniy manfaatlarini himoya qilishni kuchaytirish, ular faoliyatini har tomonlama qo‘llab-quvvatlash, kadrlar salohiyati va raqobatbardoshligini yanada oshirish, jurnalistika sohasini rivojlantirish maqsad qilingan.


KIRISH
Katta ma'lumotlar davrida Sun'iy intellekt algoritmlarini qo'llaydigan cheksiz ma'lumotlar siloslaridan bilimlarni chiqarish jamiyatning omon qolishi uchun asos bo'lib qolmoqda. Biz inson faoliyatining barcha sohalarida mobil qurilmalarimiz va boshqa yangi media platformalarimiz orqali uzluksiz amalga oshirilgan milliardlab mikro ijtimoiy qoʻshilishlarni avtomatik tahlil qilish imkonini beradigan ijtimoiy fanlarning yangi shakli paydo boʻlishi tong otgandamiz. Ushbu mikro mashg'ulotlar sun'iy intellekt algoritmlari tomonidan tahlil qilinadigan ma'lumotlar siloslarida raqamlashtirilgan va saqlanadi. Ijtimoiy dinamikani tahlil qilishning ushbu yangi usuli "budding" bosqichida yangi ijtimoiy tendentsiyalarni aniqlash va kutish imkonini beradi. Ijtimoiy fanlarning yangi sohasining paydo bo'lishiga parallel ravishda, hikoya qilish - hikoya qilish san'ati - sun'iy aqlni ishga soladigan ilmiy ish bo'lib qolmoqda. Tilshunoslik va tabiiy til to'g'risidagi ulkan bilimlar tanasidan foydalanadigan AI algoritmlari ishlab chiqilmoqda va ular yangi ma'lumotlarni o'qiladigan hikoyalarga, inson ishtirokisiz, bir soniyaning bir qismida aylantirish uchun dasturlangan. Bu Robot jurnalistning tugʻilishi. An'anaviy jurnalistlar intensiv va ba'zida xavfli va qimmat tergov jurnalistikasi amaliyoti orqali yangi faktlar va ijtimoiy tendentsiyalarni ochib berishga harakat qilishadi. Ular o'zlarining hikoya iste'dodi, tajribasi, qadriyatlari va intuitsiyalari bilan o'z natijalarini tinglovchilari uchun jurnalistik hikoyalarga aylantiradilar. 4 Yangi ijtimoiy fanlar va robot jurnalistikasining integratsiyasi inson jurnalistlari va yangiliklar xonalari operatsiyalari ishida keskin oʻzgarishlarga olib kelishi mumkin: maʼlumotlar silo menejerlari va AI hikoya dasturiy taʼminot muhandislari barcha platformalar uchun ommaviy axborot vositalari axborot xonalarining yangi rahbarlariga aylanishi mumkin. Robot jurnalist hikoya yozuvchilari yangi tushuncha va ma'lumotlarga darhol kirish imkoniyatiga ega bo'ladilar. Ularning hikoyani tuzish va uni bir necha soniya ichida chop etishning yangi qobiliyati inson jurnalistlarining eskirib qolishiga sabab bo'lishi mumkin. Bu dahshatli, chunki hech bir robot jurnalist inson jurnalistlarining oʻrnini demokratiya va inson huquqlari himoyachilari sifatida egallay olmaydi. Ushbu maqolada robot jurnalistikasining ushbu yangi shakli va uning inson jurnalistikasiga ehtimoliy taʼsiri muhokama qilinadi.
Biz ijtimoiy tizimlarning murakkablashuvida eksponensial oʻsish davrida yashayapmiz. Ma'lumotlar siloslarida saqlanayotgan inson raqamli ma'lumotlari miqdori har qirq oyda ikki barobarga oshiriladi. Bu katta ma'lumotlar davri deb nomlanadi. Biz mobil qurilmalarimiz va boshqa onlayn platformalarimiz (Pentland, 2012) orqali doimiy ravishda amalga oshirilgan milliardlab mikro ijtimoiy mashg'ulotlarni avtomatik tahlil qilish, sun'iy intellekt algoritmlarini qo'llaydigan yangi fan — "ijtimoiy fizika" paydo bo'lishining boshlanishi bilan tong otmoqdamiz. Ushbu mikro mashg'ulotlar raqamli formatda qayd etiladi va cheksiz ma'lumot siloslarida saqlanadi. Qayd etilgan maʼlumotlar inson faoliyatining barcha sohalarini qamrab oladi. Ijtimoiy faoliyatning ushbu yangi tahlili inson aloqalarini yaxshiroq tushunish imkonini beradi va "budding" bosqichida yangi ijtimoiy-ekologik tendentsiyalarni aniqlaydi. Bu oʻzgarishlarni budding bosqichida aniqlash imkoniyati insoniyat jamiyatiga ijtimoiy barqarorlikni xavf ostiga qoʻyishi mumkin boʻlgan oʻzgarishlarni kutish, tegishli siyosatdagi oʻzgarishlarni oʻz vaqtida amalga oshirish imkonini beradi. Ijtimoiy-ekologik oʻzgarishlarning erta tannarxi katta jurnalistik qiymatga ega. "Ijtimoiy fizika" ning yangi sohasining paydo bo'lishiga parallel ravishda hikoya qilish - hikoya qilish san'ati ham sun'iy intellekt algoritmlarini qo'llaydigan ilmiy ishga aylanib bormoqda. Hikoya hozirda til va tabiiy tilni o'rganishga oid ulkan bilimlar tanasidan foydalanib, sun'iy aql dasturiy ta'minot mualliflari tomonidan yangi tadqiqot sohasiga aylanib bormoqda. Ma'lumotlar tahlilini (ma'lumotlarni qazib olish) ishlaydigan ma'lumotlar siloslaridan olingan faktlar va yangi tushunchalarni soniyaning bir qismida o'qiladigan hikoyalarga aylantira oladigan AI algoritmlari tuzilmoqda. Bu Robot jurnalistikasi. Inson ishtirokisiz juda ko'p jurnalistik hikoyalar yozadigan AI algoritmlarini ishlab chiqqan tijorat kompaniyalari allaqachon mavjud. Ushbu algoritmlar hikoyalarning ohangi va hikoya tuzilishini tinglovchilarining profillariga moslashtirishi mumkin. Bunday ikkita kompaniya muhokama qilinadi. Maʼlumotlarga koʻra, 5-10 yil ichida barcha jurnalistik hikoyalarning asosiy qismini robotlar yozishadi. An'anaviy jurnalistlar intensiv va ba'zan xavfli va qimmat tergov jurnalistikasi amaliyoti orqali yangi faktlar va ijtimoiy tendentsiyalarni oshkor qilishga harakat qilishadi. Ular o'zlarining hikoyaviy iste'dodlari, tajribasi, qadriyatlari, ijodkorligi va intuitsiyasi bilan ushbu faktlarni o'z tinglovchilari uchun jurnalistik hikoyalarga aylantiradilar. Samarali yangi robot jurnalisti anʼanaviy jurnalistlar uchun kuchli raqobatni tashkil etadi. Robot jurnalistikasining ushbu yangi sohasi ikki ustuvor yo'nalishiga asoslanadi. Yangi "Ijtimoiy fizika" konsepsiyasini ishga solgan ulkan ma'lumotlar siloslaridan yangi bilimlarni avtomatik ravishda chiqarib beradigan kompyuter dasturi va buni avtomatik ravishda o'zgartiradigan algoritmlar 5 bilim va inson ishtirokisiz o'qilgan hikoyalar haqidagi ushbu tushunchalar. Mehnat xarajatlaridagi katta mablag'lardan tashqari, bu robot jurnalistlar hech qachon faktlarni o'tkazib yuborishadi, hech qachon charchashmagan va ob'ektiv ravishda dasturlashtirilgan bo'ladi.