«k a m o L o t»

- Мен ўз уйимда эмасман, - дебди у қиролга. - Ўзим 
бор-йўғи Глоуцестернинг меҳмони бўла тзфиб сизнинг 
кўнглингизни ололмайман-да.
Лекин қирол Гонерилнинг ёнига қайтиш дан бош 
тортибди. 
У эллик нафар рицари билан Рейганнинг 
ёнида 
қ о л и ш и н и
айтибди. Бунга жавобан Рейган ф а- 
Қат йигирма беш нафар рицарни қабул қила олиши-
65

---

ни, аслида, улар ҳам қиролга к е р а к эм аслигини таъ- 
кидлабди. Ўз хизм аткорлари отасига қ а р а й олишини 
айтибди.
Ниҳоят, Лир ҳар и кки қи зи н ин г ёвузлиги-ю очкўз- 
лигини яхш игина англаб етибди. У Худога тавалло 
қилиб, ўзига куч-кувват в а сабр-бардош бериш ини 
сўрабди.
-
Аҳволимни кўриб турибсан, о Худо, кексалик ва 
бахтсизликдан азият ч екк ан бир бечора қар и ям ан , -
дебди у. - Қ и зл ар и м н и н г золим ли гига бардош ли 
бўлишни в а ўз ж аҳлимни ж иловлаш ни ўргатинг мен- 
га! Кўзёшларим оқиш ига йўл кўйма! - У и кки тошба- 
ғир қизига кескин ўгирилиб, - мени йиғлайди деб ўйла- 
япсизлар, - дебди. - Йўқ, мен йиғламайман! Йиғлашим 
учун тўла асосларим бор, лекин йиғлаш им дан аввал 
юрагим минг пора бўлиб кетади. О масхарабоз, бечо­
ра масхарабоз! - дея ўзининг содик, қизиқчисига ўти- 
рилибди. - Юр, кетдик бу ердан. Н азарим да, акддан 
озаётгандекман.
Шундай қилиб, у м асхарабоз в а Каюс билан бирга 
қасрни аста юриб т а р к этибди-да, довулли тун бағри- 
га сингиб кетибди.
Саргардон кезинар эканлар, Каюс кекса қиролни 
йўқотиб кўйибди. Энди қиролни кўллаб-кувватлайди- 
ган ф а қ а т М асхарабоз қолибди. Ўзларига бош пана 
қидириб довул ичида роса кезишибди. Шаҳар чекка- 
сидаги кенг сайҳонликда шамол ва ёмғирдан ҳеч бир 
пан а ж ой топа олишмабди. Кекса қиролнинг мияси 
карахтлаш иб, танаси музлай бошлабди. Кучли изти- 
робдан қиролнинг эси оғай дебди.
Узок; в а маш аққатли қидиришлардан сўнг, ниҳоят, 
Каюс уларни топиб, тунаш учун хароба бир кулбага 
бошлаб борибди. Бу пайтга келиб кекса қирол шу 
қадар эс-ҳушини йўқотибдики, довулни ҳам писанд 
қилмай кўйибди. Каюс уни кулбага кириш га базўр 
кўндирибди. Ниҳоят, кулбага кирганларида, бу ер ал- 
лақачон банд этилганини, ўзини «Бечора Том’», деб ата-
66

---

ётган в а «Том совқотди», д ея бақириб, бемаъни қўшик;- 
лар ай таётган бир тен так ки ш и борлигини қўриш иб- 
ди. Хаёли ҳар том онда кезиб ю рган кек са Лир «Бу бе­
чора т е н т а к к а ҳ ам м ен и н гд ек ём он м у н о саб атд а 
бўлишган, шекилли?» деб ўйлабди.
- И кки қизингга бор-будингни топш ирганм идинг?
- деб сўрабди ундан. - Сен ҳам охир-оқибат шу ерга 
келиб қолибсан-да?
Аслида, «Бечора Том» Глоуцестер граф ининг тўнғич 
ўғли - яхш и в а садоқатли йигит экан. Укаси Эдмунд- 
нинг ёвуз бўҳтонлари туф айли уни ота уйидан ҳай- 
даш ган экан. Бахил в а ш уҳратпараст Эдмунд Глоуцес­
тер графлигига эга бўлиш м ақсади да оталарини Эд- 
гарга қарш и кўйибди. Энди уйдан бадарға қилинган 
Эдгар ўзини таниб қолиб, зиндонбанд этмасликлари 
учун уст-бошини ўзгартириб, ўзини атай и н телбалик- 
ка солаётган экан.
Глоуцестер графи Рейганнинг Лирга қилган муома- 
ласидан уялиб, кекса қиролни излаб топиш учун шаҳар 
атрофини кезибди. Ўзининг йўқлигидан фойдаланган 
ёвуз Эдмунд отаси ва қиролга қарш и реж а тузибди.
Лир кулбада яш ай бошлагач, кўн ўтм ай Глозщестер 
граф и уни топиб келибди. Граф қиролни Каюс в а Эд­
гар (ўз згғлини танимай) кўмагида ўзининг қасри ёни- 
даги чорбоғига олиб борибди. Кейинроқ Каюс ўзининг 
Кент графи эканлигини маълум қилибди. Лир ни яш и- 
ринча Франция соҳилининг қарам а-қарш и томонида, 
Англиянинг жанубий соҳилларида жойлаш ган ш ақар