1610 « Материаллар қийматидаги четланишлар». Ушбу счет корхонанинг ҳисоб сиёсатида материалларнинг тайёрлов ва сотиб олиш қийматини ҳисоб баҳоларида акс эттириш кўзда тутилган ҳолда қўлланилади. Ҳисоб баҳоси бўлиб, одатда, норматив ёки режали таннарх ҳисобланади. Тайёрланган (сотиб олинган) материалларнинг ҳақиқий таннархини ҳисоб баҳосидан кўп бўлиши ушбу счетнинг дебетида, кам бўлиши эса унинг кредитида 1510-счет билан корреспонденция-ланган ҳолда акс эттирилади. 1610-счетнинг дебет қолдиғи суммаси ҳисоб баҳоларидан ортиқ қийматда келиб тушган материалларга тўғри келадиган четланишлар суммасини кўрсатади. Баҳолар ўртасидаги фарқлар сотиб олинган материалларни ҳақиқатда сарфланган вақтида уларнинг ҳисоб баҳосидаги қийматига пропорционал равишда харажатлар счетларига киритилиб борилади.
Материалларнинг харакатига доир операциялар счётларда қуйидагича акс эттирилади.
1. Ҳисоб сиёсатида 1510 –счётни қўллаш кўзда тутилмаган ҳолда
Тар-тиб рақам
|
Операциянинг мазмуни
|
Дебет счёт
|
Кредит счёт
|
Ёзувга асос бўлувчи ҳужжат
|
1.
|
Материаллар таъминотчилардан қабул қилинганда:
захираларни ҚҚСсиз сотиб олиш қийматига
ҚҚС суммасига
|
1010-1090
4410
|
6010,
4110
6010
|
Шартнома, счет-фактура
|
2.
|
Ёрдамчи ишлаб чиқаришдан олинганда
|
1010-1090
|
2310
|
Ҳисобот, накладной
|
3.
|
Ҳисобдор шахслардан олинганда
|
1010-1090
|
4220-
4230
|
Бўнак ҳисоботи
|
4.
|
Ярим тайёр материаллар хом ашё ва материаллар таркибига киритилганда
|
1010-1090
|
2110
|
Қарор, накладной
|
5.
|
Тайёр маҳсулотлар материалларга айлантирилганда
|
1010-1090
|
2810-2820
|
Қарор, накладной, талабнома
|
6.
|
Хўжалик инвентарлари ва буюмлари материалларга айлантирилганда
|
1010-1090
|
1080
|
Қарор, талабнома, накладной
|
7.
|
Таъсисчилардан олинганда
|
1010-1090
|
4610
|
Устав, шартнома, далолатнома, счет-фактура
|
8.
|
Даъволар бўйича олинганда
|
1010-1090
|
4860
|
Қарор, счет-фактура
|
9.
|
Бепул олинганда
|
1010-1090
|
8530,
|
Қарор, счет-фактура, далолатнома
|
10.
|
Молиявий ёрдам сифатида олинганда
|
1010-1090
|
9380
|
Шартнома, счет-фактура, далолатнома
|
11.
|
Камомадлар ўрнига қабул қилинганда
|
1010-1090
|
4730
|
Қарор, счет-фактура, далолатнома
|
12.
|
Нақд сотиб олинганда
|
1010-1090
|
5010-5020
|
Счет-фактура, чиқим касса ордери
|
13
|
Инвентаризация аниқланган ортиқчалар суммасига
|
1010-1090
|
9390
|
Инвентариза-ция варағи, қарор
|
14.
|
Ички аламашув бўлганда
|
1010-1090
|
1010-1090
|
Инвентариза-ция варағи, накладной, талабнома
|
15
|
Қайта баҳоланганда:
-нархи оширилганда
-нархи камайтирилганда
|
1010-1090
9430
|
9390
1010-1090
|
Далолатнома
|
16
|
Асосий ишлаб чиқаришга сарфланганда
|
2010
|
1010-1090
|
Талабнома, накладной
|
17
|
Ёрдамчи ишлаб чиқаришга сарфланганда
|
2310
|
1010-1090
|
Талабнома, накладной
|
18
|
Умум ишлаб чиқаришга сарфланганда
|
2510
|
1010-1090
|
Талабнома, накладной
|
19.
|
Хизмат қилувчи хужаликларга сарфланганда
|
2710
|
1010-1090
|
Талабнома, накладной
|
20.
|
Реклама учун сарфланганда
|
9410
|
1010-1090
|
Талабнома, накладной
|
21.
|
Бошқарув мақсадларига сарфланганда
|
9420
|
1010-1090
|
Талабнома, накладной
|
22.
|
Сотилганда:
-сотиш қийматига
-ҚҚС суммасига
-таннархига
-сотишдан олинган фойдага
-сотишдан кўрилган зарарга
|
4010
9220
9220
9220
9430
|
9220
6410
1010-1090
9320
9220
|
Шартнома, счет-фактура
|
23
|
Бепул берилганда:
-таннархига
-ҚҚС суммасига
-кўрилган зарарга
|
9220
9220
9430
|
1010-1090
6410
9220
|
Қарор, счет-фактура, шартнома
|
24.
|
Камомад чиқганда:
-моддий жавобгар шахс бўйнига қўйилганда
-каррали ўндириш суммасига
-корхона зарарига олиб борилганда
|
4730
4730
9430
|
1010-
1090
9390
1010-1090
|
Далолатнома,
Қарор
|
25
|
Таъсис бадали сифатида киритилганда:
-келишув қийматига
-ҚҚС суммасига
-таннархига
фойда суммасига
|
0610-0690
9220
9220
9220
|
1010-1090
6410
1010-1090
9320
|
Шартнома, қарор, счет-фактура
|
26.
|
Тайёр махсулотга айлантирилганда
|
2810-2820
|
1010-1090
|
Қарор, талабнома, накладной
|
27
|
Ярим тайёр материалга айлантирилганда
|
2110
|
1010-1090
|
Қарор, талабнома, накладной
|
28
|
Арзон бахоли инвентарларга айлантирилганда
|
1080
|
1010-1090
|
Қарор, талабнома, накладной
|
29.
|
Тайёрлов- транспорт харажатлари таннархга киритилганда
|
1010-1090
|
1510
|
Расчет
|
30
|
Брак маҳсулотга киритилганда
|
2610
|
1010-1090
|
Қарор, талабнома, накладной
|
31
|
ИТИ ва ТКИ га сарфланганда
|
3190
|
1010-1090
|
Қарор, талабнома, накладной
|
32
|
Капитал қуйилмаларга киритилганда
|
0810
|
1010-1090
|
Қарор, талабнома, накладной
|
33
|
Таъминотчиларга қайтарилганда
|
6010,
4110
|
1010-1090
|
Далолатнома, счет-фактура
|
34.
|
Бартер операцияларига киритилган материалларнинг таннархига
|
4010
|
1010-1090
|
Шартнома,
Счет-фактура
|
35.
|
Фавқулотдаги ходисалар оқибатларини бартараф этишга сарфланганда
|
9720
|
1010-1090
|
Қарор, счет-фактура, далолатнома
|
2. Ҳисоб сиёсатида 1510 –счётни қўллаш кўзда тутилган ҳолда
Тар-тиб раками
|
Операциянинг мазмуни
|
Дебет счет
|
Кредит счет
|
Ёзувга асос бўлувчи ҳужжат
|
1.
|
Материаллар таъминотчилардан қабул қилинганда:
Захираларни ҚҚСсиз сотиб олиш қийматига
ҚҚС суммасига
|
1510
4410
|
6010,
4110
6010
|
Шартнома, счет-фактура
|
2.
|
Ёрдамчи ишлаб чиқаришдан олинганда
|
1510
|
2310
|
Ҳисобот, накладной
|
3.
|
Ҳисобдор шахслардан олинганда
|
1510
|
4220-
4230
|
Бўнак ҳисоботи
|
4.
|
Тайёрловга доир хизматларга
|
1510
|
6990
|
Счет-фактура
|
5.
|
Тайёрлов бўйича билдирилган даъволарга
|
4860
|
1510
|
Даъво хати
|
6.
|
Тайёрлов натижасида кирим қилинган материалларга
|
1010-1090
|
1510
|
Қабул қилиш далолатномаси
|
7.
|
Тайёрловнинг ҳақиқий қиймати материалларнинг ҳисоб баҳосидан паст бўлганда
|
1510
|
1610
|
Бухгалтерия маълумот-номаси
|
8.
|
Тайёрловнинг ҳақиқий қиймати материалларнинг ҳисоб баҳосидан юқори бўлганда
|
1610
|
1510
|
Бухгалтерия маълумот-номаси
|
Ўстиришдаги ва бўрдоқидаги ҳайвонларнинг ҳисоби
Ўстиришдаги ҳайвонлар –бу она ҳайвонларнинг ( от, сигир, қўй, эчки, чўчқа, товуқ ва бошқалар) болалари , яъни тойчоқ, бузоқ, қўзи, улоқ, жўжа ва бошқалар.
Бўрдоқидаги хайвонлар –бу гўшт учун ёки семиртириб сотиш учун боқилаётган хайвонлар.
Ўстиришдаги ва бўрдоқидаги ҳайвонларнинг ҳисоби № 11 «Ўстиришдаги ва бўрдоқидаги хайвонлар» счетида олиб борилади. Счет актив, доимий бўлиб, дебетида ўстиришдаги ва бўрдоқидаги хайвонларнинг мавжуд сони ва уни кўпайиши таннархи бўйича , кредитида эса уларнинг камайиши акс эттирилади.
Ўстиришдаги хайвонлар асосан қуйидаги манбалар хисобидан кўпаяди:
Туғишдан олинган хайвонлар ва уларни оғирлигини ошириш эвазига
Ёш молларни сотиб олиш эвазига
Бепул олиш эвазига
Таъсисчилардан бадал сифатида кирим қилиш эвазига
Она ҳайвонларни туғишидан ўстиришга олинган ҳайвон болалари сони бўйича ҳисобга олинади, уларнинг бошланғич қиймати она хайвонларни сақлашга кетган харажатларга тенглаштириб олинади. Ушбу харажатлар № 2010 «Асосий ишлаб чиқариш», № 2310 «Ёрдамчи ишлаб чиқариш» счетларининг дебетида тўпланади, она хайвонларни туғишидан бола хайвонлар олингач, бу харажатлар юқоридаги счетларнинг кредитига ёзилиб, № 11 «Ўстиришдаги ва бўрдоқидаги хайвонлар» счетининг дебетига олиб борилади.
Бола хайвонларни ўстиришга кетган харажатлар № 2010 «Асосий ишлаб чиқариш», № 2310 «Ёрдамчи ишлаб чиқариш» счетларининг дебетида тўпланиб, хисобот даврлари ( ой,чорак, йил) охирида махсус тортиш қайдномалари асосида ўстиришдаги хайвонларнинг қийматига киритилиб борилади. Ўстириш даври тугаб, улар асосий подага утқазилганда, қуйидаги бухгалтерия ёзуви берилади:
Do'stlaringiz bilan baham: |
