K berdimuratova

Densawliqti saqlaw. Xaliqtm’ sani ha’m onin’ jasaw jag’daylan menen tig’iz baylamsta alip qaralatug’in ha’zirgi zaman globalliq problemalannin’ biri retinde densawliqti saqlaw problemasin ahp qarawg’a boladi. Ko’plegen kesellikler ha’m qorshag’an ortaliqtag’i antropogenlik o’zgerislerdin’ arasinda tikkeley baylams ta ha’m janapay baylams ta boliwi mu’mkin. Ha’zirgi a’wladlar ele izertlenilmegen yamasa az da’rejede izertlenilgen qorshag’an ortaliqtm’ buziliwimn’ fizikahq, ximiyahq, biologiyahq faktorlarimn’ ta’sirlerin o’zlerinde sa’wlelendiredi. Qorshag’an ortahqta adam ta’repinen do’retilgen jasalma du’nyanm’ roli ku’sheymekte. A’sirese ekonomikaliq jaqtan rawajlang’an eilerdin’ xalqimn’ keselliklerinin’ xarakterinde ha’m strukturasinda bolip atirg’an o’zgerisler de usinin’ menen baylanisii. Juqpali xarakterine iye kesellikler bul ellerde keyin sheginip, o’liwshiliktin’ tiykarg’i sebebi boliwinan qaldi. Biraq «tsivilizatsiyamn’ kesellikleri» degen atama menen belgili jan’a payda bolg’an keselliklerdin’ (rak,spid,atiplik pnevmoniyah.b.),ju’rek-qan lanurlan, psixikahq keselliklerdin’ sebebinde o’liwshilik tez pa’t penen ku’sheymekte. Bunday keselliklerdin’, a’sirese ju’rek keselliklerinin’ sebepleri retinde az qozg’ahsqa iye turmis ta’rizin tan’law, shegiw, nervlik qisilispalar, stresslik jag’daylar h.t.b. bolatug’inhg’i da’lillengen. Bul qubihslar adamg’a ta’biyattin’ qudiretli ku’shlerine erisiwge, o’zin fizikahq miynetten qutqanwg’a ja’rdem bergen,bunday junusti mashinalarg’a.texnikahq qurallarg’a o’tkerip, o’zinde intellektualhq miynetti rctlestiriwshi ha’m qadag’alawshi funktsiyalardi qaldinwg’a jag’day tuwg’izg’an XX a’sirdegi tsivilizatsiyahq rawajlamwdin’ na’tiyjesinde payda boldi.
Rawajlamp atirg’an ellerdegi jag’day basqashalaw ma’nige iye bolip, bul jerde kesellikler menen awirg’an adamlardin’ sam ko’p, al olardin’ emleniw mu’mkinshiligi rawajlang’an ellerge sahstirg’anda a’dewir to’men boliwi menen ko’zge tu’sedi. Bul jerlerde meditsinanm’ ha’lsiz boliwi, gedeylik ha’m antisanitariyaliq jag’daylar menen baylamsli kishkenebalalaro’limi, malyariya, tuberkulez, stolbnyak penen keselleniw joqan ko’rsetkishke iye, bug’an qosimsha epidemiyahq, juqpah keselliklerdin’ payda bohwimn’ itimalhhg’i og’ada joqan da’rejede. Ha’zirgi zaman milletler arasmdag’i qatnaslardin’ o’zgesheligi sonda, ol ma’mleketler arasmdag’i ku’shli ju’klik (gruzopotoki) baylamslardin’,adamlardin’ aktiv xarakterdegi migratsiyasmin’ ha’mken’eyip atirg’an ekonomikahq qatnaslardin’ planetahq xarakterge iye boliwi menen belgilenip,ko’plegen juqpah keselliklerdin’ tarqahw tezligin ku’sheytiw menen amqlanadi.