K. S. Sodiqova Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston

181-masala. Odamlarda ranglarni ajrata olmaslik (daltonizm) retsessiv belgi bo’lib, uni belgilovchi d geni va uning dominant alleli D geni (ranglarni normal ajrata olishlik) X xromosomada joylashgan. Ranglarni normal ajrata oladigan qiz, xuddi shunday ranglarni normal ajrata oladigan yigitga turmushga chiqqan. Oilada tug’ilgan qizlarning hammasi normal, o’g’illarining ayrimlari esa daltonik bo’lgan. Ota-onaning genotipi qanday bo’lgan?


182-masala. Ranglarni yaxshi ajrata oladigan qiz, xuddi shunday fenotipga ega bo’lgan yigitga turmushga chiqqan. Oilada tug’ilgan barcha bolalar ranglarni yaxshi ajratgan. Lekin, ayol ikkinchi marta boshqa bir erkakka turmushga chiqqanda, bu keyingi oilada normal bolalar bilan birga daltonik bolalar ham tug’ilgan. Eslatilgan barcha kishilarning genotipini aniqlang.


183-masala. Ranglarni normal ajrata oladigan qiz, daltonik yigitga turmushga chiqqan. Oilada daltonik qiz bola tug’ilgan. Daltonik bolaning tug’ilishiga ota aybdormi? SHu oilada keyingi tug’iladigan bolalarning qanday fenotipga ega bo’lish ehtimoli bor?


184-masala. Odamlarda ko’z rangi jigarrang (dominant) va ko’k (retsessiv) bo’ladi. Ko’z rangini ta’min etuvchi genlar autosomada joylashgan. Daltonizmni belgilaydigan retsessiv gen va uning dominant alleli X xromosomada joylashgan. Jigarrang ko’zli, ranglarni yaxshi ajrata oladigan ayol (otasi ko’k ko’z va daltonik), ko’k ko’z, ranglarni normal ajrata oladigan erkakka turmushga chiqqan. SHu oilada o’rganilayotgan belgilar bo’yicha qanday fenotipga ega bo’lgan farzandlar tug’ilishi mumkin?


185-masala. Ota-ona sog’lom bo’lgan oilada uchta bola tug’ilgan bo’lib, ulardan biri gemofiliya (qonning normal ivimasligi) kasalligi tufayli vafot etadi. Qolgan ikki farzand sog’lom bo’lgan. Gemofilik bolaning tug’ilish sababini tushuntiring. Sog’lom bolalarning genotipi qanday bo’lishi mumkin?


186-masala. Albinizm (terida pigmentning bo’lmasligi) retsessiv belgi bo’lib, uni ta’min etuvchi gen va uning dominant alleli autosomada joylashgan. Gemofiliya kasalligini keltirib chiqaruvchi gen va uning dominant alleli esa jinsiy xromosomada joylashgan. Erkak kishi albinos, gemofilik bo’lishi mumkinmi?