Кафедраси 99-бет “менежмент” фанидан маърузалар курси
Umuman inson kapitali omili
1-maruza kursi Mentjmtnt 2-kurs Buh.His. (2)
- Bu sahifa navigatsiya:
- 4. Korxonaning qudratini oshirish rezervlari va ulardan foydalanish yo`nalishlari
- Nazorat savollari
| Umuman inson kapitali omili
|
AQSH |
Kanada |
|
YAponiya |
Mutaxassislarni ta’kidlashlaricha, zamonaviy raqobat kurashida “shtik bilan” hujumga boruvchi emas, balki to‘g‘ri holatni tanlab, undan qochishni biluvchi kishi g‘alaba qozonadi.Matritsa usuli. Uning asosida raqobat jarayonini ularni dinamika bilan bog'liqlikda ko'rib chiquvchi g'oya yotadi. Tovarning egri chiziqli yashash davri ushbu usulning metodologik asosi bo'ladi.
70 - yillarning o'rtalarida "Boston konsalting grupp" marketing firmasi o'zining yetarlicha oddiy holatlariga asoslangan holda har xil tovarlarning raqobatbardoshligini baholashning matritsa usulini ishlab chiqqan bo'lib, hozir u har xil korxonalar va sohalarning raqobat -bardoshligini tadqiqot qilishda qo'llaniladi. Tadqiqotning asosiy quroli ikkita ko'rsatkichlar asosida qurilgan matritsadir. Vertikal bo'yicha bozor sig'imining to'g'ri chiziqli ko'lamdagi o'sishi sur'atlari ko'rsatiladi. Gorizontal bo'yicha esa - tadbirkor yoki korxonaning bozordagi logarifmli ko'lamdagi ulushi. Barcha kompaniyalar, korporatsiyalar, firmalar va biznesning boshqa birliklari bu matritsada o'zlarining parametlari va bozor sharoitlariga ko'ra joylashadilar. Bozorda eng katta ulushga ega bo'lganlar raqobatbardoshroq hisoblanadilar.
Matritsa usulidan foydalangan holda, menejer va biznesmen nafaqat o'z korxonasining, balki raqibining salohiyati raqobatbardoshligi darajasini ham baholashi va keyin esa bozordagi hulqining strategiyasini ishlab chiqishi mumkin . Matritsa usuli amarikali maslahat firmalarida keng qo'llaniladi, bizning tadbirkorlarimiz uchun ham salohiyatning raqobatbardoshligini baholash uchun ishonchli qurol bo'ladi.
4. Korxonaning qudratini oshirish rezervlari va ulardan foydalanish yo`nalishlari.
Bizning voqeligimiz hozircha me'yoriy sotsial raqobatbardoshlikka ega korxonalarni bera olmaydi. Bunga bir qator holatlar xalaqit beradilar. Ular orasida mamlakatni sanoatni rivojlanishi davridan o'tmaganligi va unga ko'proq sanotlashgan jamiyatlarning muammolar begona ekanliklari bor. Yalpi defitsit va bozor munosabatlari madaniyati yo'qligi kuzatiladi. Xo'jalik aloqalarining tabiiylashuvi sodir bo'ladi; iste' molchilarning harakatlari kuchsiz rivojlanganlar, ular umuman cheklangan talabni taqdim etadilar; biznes doiralarida korxonaning ishbilarmonlik obro'si kabi omilini yo'qligi va korxonalarning jahon bozoridan uzoq vaqt ajralib qolganligi o'z so'zini aytadi. Bizning korxonalar qandaydir darajada tashqi iqtisodiy sohadagi sotsial raqobat talablariga duchor bo'lmoqdalar. Shubhasiz, bu oqibatlarga ega bo'ladi. Mamlakatda iste'molchilarning jamiyatlari, sotsial assotsiatsiyalar, shu jumladan menejerlar, fermerlar ittifoqlari, "yashillar" harakati va h.k. vujudga keladilar.
Mamlakatimizdagi sotsiologik bazani nisbatan rivojlanmaganligi (busiz yetarlicha ishonchli baholar va reytinglar yo'q) va korxonalarning biznesga, iste'molchiga va xorijga chiquvchi qandaydir jiddiy reklama-axborot bazasini amalda yo'qligi muammoni tashkil qiladi. Biznes tizimida ko'rsatib o'tilgan omillarni rivojlangani sari korxo nalarning sotsial sifatiga talablar ham o'sa boshlaydi.
Iqtisodiy darajalar (UEKpf) va sotsial raqobatbardoshlik (USKpf) o'rtasida belgilangan aloqa mavjud. Korxona salohiyati raqobatbardoshligining haqiqiy darajasi (OUKpf) quyidagi formula bo'yicha hisoblab chiqilishi mumkin:
bu yerda UEKpn va USKpn - raqiblardagi xuddi shunday me'yoriy va haqiqiy darajalar.
Yana bitta muhim muammo mavjud. U bozor sharoitlarida salohiyatni boshqarishning samaradorligi bilan bog'liq. Korxona muloqat qiladigan bozorlarning turlari salohiyat elementlari tuzilishiga samarali ta'sir ko'rsatadilar. Bular qanday bozorlar va ularning ta'sir qanday aniqlanadi?
Bu yerda A - muvozanat nuqtasi
Sr - muvozanatning narxi
Faraz qilamizki, korxo na belgilangan tovarning uch elementli navi (T) ning, uning bilan har xil turdagi bozorlarga chiqqan holda, ishlab chiqaradi. Bozorning belgilangan turlaridagi tovar-oqimlar bo'yicha segmentlarga bo'lishni o'tkazamiz. Bunda quyidagilarni olamiz (9.6-jadval).
9.6 - jadval
Bozorlarni turlari, tovaroqimlari va raqobatbardoshlik ko'rsatkichlari bo'yicha segmentlarga bo'lish
|
Bozor turlarining |
|
UEKpf2 |
UEKpf3 |
|
ko'rsatkichlari | |||
|
1.Taklif bozori |
Tm |
T212 |
T313 |
|
2. Talab bozori |
T121 |
T122 |
T223 |
|
3. Muvozanat bozori |
T331 |
T332 |
T133 |
|
4.Aralash bozor |
T141 |
T342 |
T143 |
Jadvalda UEKpf > UEKpf1 > UEKpf2; UEKpf3 - chegaraviy daraja; ye331 -UEKpf raqobatbardoshlik koeffitsientiga ega muvozanat bozori segmentida sotiladigan (3) navli tovarning hajmi.
Bu jadval qaysi bozordan ketish va qaysinisiga mustahkam o'rnashib olish maqsadga muvofiqligi haqida qarorlar qabul qilish uchun yetarlicha axborotlar beradi. Masalan, korxonaga T313, T222, T133, T143 tovarlar hajmlari va navlariga ega taklif, talab, muvozanat va aralash bozorlardan ketish foydalidir. Chunki ular uning uchun raqobatbardosh emaslar. Shuning bilan bir vaqtda bo'shagan resurslarni UEKpf1 va UEKpf koeffitsientlariga ega segmentlarga yo'naltirish maqsadga muvofiqdir. (UERf) bozorlaridan foydalanishning samaradorligi darajasi quyidagicha belgilanadi:
T 11 + T12 + T22 + T31 + T32 + T41 + T43.
UERf = T1 + T2 + T3
bu yerda, T1, T2, T3 - tovarlar ishlab chiqarishning hajmlari va navlari; T11 T12 va h.k. T43gacha - UEKpf va UEkpf2 segmentlaridagi tovarlar.
Ushbu formuladan ko'rinib turibdiki, agar korxona raqobat-bardoshlikning chegaraviy darajasidagi tovarlarga ega bo'lmasa eng katta samaradorlikka erishadi.
Ammo quyidagi savol aniqlanmay qoladi: uning raqobat-bardoshligini haqiqiy oshirilishi uchun salohiyatda qanday o'zgarishlarni qilish afzalroq? Buning uchun kogxo na salohiyati tarkibiy o'zgarishlarini baholash zarur, uni quyidagi jadvaldan olish mumkin.
9.7 - jadval
Kogxona salohiyati raqobatbardoshligining tuzilishi va dinamikasi
|
Ko'rsatkichlar |
|
|
|
|
|
|
Tovarlar |
Davrlar |
|
Davrlar |
|
Davrlar |
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
|
T |
UET1Kpft1 |
UET1Kpft2 |
t 11 -41 |
T 11 T12 |
11t1 |
|
nT2 |
UEi2Kpft1 |
UET2Kpft2 |
T ti |
T 12 T12 |
12t1 |
|
T3 |
UEi3Kpft1 |
UET3Kpft3 |
T ti |
T 13 T12 |
13t1 |
Korxona salohiyati tarkibiy o'zgarishlari samaradorligini uning raqobatbardoshligi darajasini oshirish maqsadida umumlashtiruvchi baholash (Jes) uchun ikkita indekstlarni hisobga olish zarur: raqobatbardoshlik darajalari indeksi (Juek) va investitsiyalar indeksi (Jn)ni:
UEKT* Vft2 * Tlt + UEK1 Vfy2 * T2t2 + UEKT2pft2 * T31 UEKTT-pft2-Tlt + UEKTpftl *T2tl + UEKT2pft2 Tat
Juek = z :
i=iTltz i=iTltz
|
T 1t-It2I2+T3t2-It2I3 T1t1 -It1I1+T2t1-It1I2-T3t1- It1I3 i1=1iTltz i1=1iT1lt1 |
J=
Bu vaqtda Jes = Juek - > max
Jn
Odatda bu formulada Juek ning Jn sur'atlaridan oshib ketuvchi sur'atlarida Juek - > max va J - > max - bu korxo na uchun yaxshi ko'rsatkich. 1eskari nisbatda ish yomon keta boshlaydi. Albatta, Jn ning ba'zi bir pasayishi bo'lishi mumkin, ammo u agar tovarning yig'ma narxidagi daromadning ulushini qisqarishi bilan qoplanmasa. Bu holda daromad investitsiyalar va tovar taklifini o'sishi sur'atlaridan tezroq o'sadi.
Korxona salohiyati raqobatbardoshligi va bozor foydaliligini baholashning biz tomonimizdan taklif qilingan metodikasi yagona va universal emas. Bunday metodikalarning eng turli tuman variantlari bo'lishi mumkin. U aniq detallarni, korxo na iqtisodiyotining nozik tomonlarini hisobga olishi, ammo shuning bilan bir vaqtda o'z ichiga umumiy qabul qilingan indikatorlarni, salohiyatning ko'rsatkich larini va bozor jarayonlarini olishi kerak.
Nazorat savollari
Korxona qudrati deganda nimani tushunasiz?
Korxona qudratidan foydalanish dinamikasi nima?
Korxona qudrati raqobatbardoshligi deganda nimani tushunasiz?
Korxonaning iqtisodiy qudrati nima?
Korxona qudratining samaradorligi qanday aniqlanadi?
Do'stlaringiz bilan baham:
